Lewicowo.pl – Portal poświęcony polskiej lewicy demokratycznej, patriotycznej i niekomunistycznej

PPS-RD

Program PPS-Rewolucja Demokratyczna

[1989]

PPS-RD stanowiła większościową część Polskiej Partii Socjalistycznej odrodzonej w listopadzie 1987. W lutym 1988 r. doszło do podziału i ustąpienia Jana Józefa Lipskiego i jego trzech towarzyszy z funkcji partyjnych. Przyczyną były istotne różnice dotyczące programu działań. Bezpośrednią przyczyną było przyjęcie przez część członków Rady Naczelnej dokumentu „Zasady Działania PPS do Zjazdu Statutowego” – uznanego za zbyt radykalny, w którym stwierdzono m.in.:

Komuniści rządzą Polską nie z woli społeczeństwa, lecz na mocy dyktatu obcego mocarstwa. Dlatego dążenie do umożliwienia społeczeństwu swobodnego wyboru odpowiadającego mu systemu rządów w pełni usprawiedliwia stosowanie metod obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Wobec pogłębiającego się kryzysu gospodarczego oraz wobec faktu, że władze prowadzą coraz bardziej antypracowniczą i antysocjalistyczną politykę, naturalnym prawem załóg pracowniczych jest prawo do samoobrony. Siła i gwałtowność protestu pozostają proporcjonalne do skali zamachu na prawa i interesy ludzi pracy. PPS nie ograniczy się li tylko do moralnego poparcia społecznych protestów. Zadaniem partii jest zarówno udział w akcjach rewindykacyjnych jak i ich inspirowanie i organizowanie. W dzisiejszej dramatycznej sytuacji społecznej miejsce członków PPS jest wśród strajkujących załóg, w Komitetach Założycielskich „Solidarności”, Samorządach pracowniczych – po stronie uciskanych i wyzyskiwanych.

Za szczególnie ważne zadanie uważa PPS wspieranie organizacji zakładowych NSZZ „Solidarność”. Solidarność jest bowiem głównym orężem w walce o prawa pracownicze. Można bez przesady powiedzieć, że od siły tego związku zawodowego zależy pomyślność i dobrobyt przeważającej większości Polaków, dla których podstawą egzystencji jest ani zysk, ani udział w aparacie władzy, lecz praca. Dlatego uważamy, że byłoby fatalne w skutkach osłabienie związkowego charakteru „Solidarności” w ruch społeczny lub partię polityczną.

W grudniu 1988 r. po burzliwych demonstracjach ulicznych pod hasłem „Jaruzelski musi odejść”, organizowanych we Wrocławiu i Warszawie, gdzie doszło do starć z ZOMO, partia zmieniła nazwę na PPS-Rewolucja Demokratyczna.  W oświadczeniu z 16 grudnia stwierdzono:

PPS, którą reprezentujemy, dąży do obalenia władzy komunistycznej w Polsce i pełnej Niepodległości. Proces ten opisaliśmy w uchwale I Krajowej Konferencji PPS: Rewolucja Demokratyczna. Z tego powodu nie mogliśmy uczestniczyć w przygotowaniach do „okrągłego stołu” i w Komitecie Obywatelskim. Dla rozwiązania tych niejasności postanawiamy tymczasowo, do Zjazdu PPS, przyjąć nazwę: Polska Partia Socjalistyczna-Rewolucja Demokratyczna (PPS-RD). Równocześnie, mimo przybrania dodatkowego określenia, podtrzymujemy wszystkie umowy i zobowiązania podjęte poprzednio, w szczególności z: Organizacją Solidarność Walcząca, MRK „Solidarność” Region Mazowsze, a przede wszystkim z Polską Partią Socjalistyczną na Obczyźnie […]. Już dwukrotnie w historii PPS partia zmieniała nazwę: w roku 1906 i 1939 – uczyniła to dla zachowania swojego socjalistycznego, niepodległościowego charakteru, swojej tożsamości. Zawsze jednak pozostała sobą.

PPS-RD wydawała pisma: „Robotnik„, „Praca, Płaca, BHP„, „Biuletyn informacyjny PPS-RD”, „Kret” w Warszawie, „Robotnik Białostocki” w Białymstoku, „Nasz Przegląd” i „Nowa Lewica” we Wrocławiu, „BHH. Hutnik. Biuletyn informacyjny PPS-RD Huty Baildon” w Katowicach.

I Kongres PPS-Rewolucja Demokratyczna odbył się w dniach 8-10 grudnia 1989 r. we Wrocławiu. Uczestniczyło w nim 33 delegatów z siedmiu organizacji okręgowych: Warszawy, Wrocławia, Białegostoku, Katowic, Opola i Przemyśla. Kongres przyjął Deklarację oraz program „Samorządowa Alternatywa”. Przyjęto również statut PPS-RD, zakładający kolegialność wszystkich ciał politycznych. Wybrano wówczas Radę Naczelną w składzie: Czesław Borowczyk, Rober Gołaś, Andrzej Kowalski, Józef Pinior z Wrocławia, Zuzanna Dąbrowska, Piotr Ikonowicz, Cezary Miżejewski z Warszawy, Artur Smółko, Krzysztof Bill-Jaruzelski z Białegostoku i Artur Koszykowski z Krakowa.

PPS-RD zakończyła funkcjonowanie łącząc się 28 października 1990 r. na XXV Kongresie PPS z PPS Jana Józefa Lipskiego, PPS TKK i PPS na Obczyźnie. Honorową przewodniczącą PPS został wówczas Lidia Ciołkoszowa, zaś przewodniczącym Rady Naczelnej Jan Józef Lipski.

~~~~~~

Deklaracja Polskiej Partii Socjalistycznej Rewolucja Demokratyczna

PPS-RD jest w opozycji do rządu Mazowieckiego-Jaruzelskiego ponieważ:

1. Jest to rząd wyłoniony w wyniku niedemokratycznych wyborów.

2. Rząd ten w sposób arbitralny narzuca społeczeństwu system kapitalizmu zależnego, co w konsekwencji spowoduje nędzę milionów polskich rodzin. Darmowe zupy i inne formy filantropii nie zastąpią sprawiedliwego podziału pracy i dóbr.

3. Program i polityka gospodarcza tego rządu jest oparta, naszym zdaniem, na ubezwłasnowolnieniu ruchu związkowego i samorządowego w zakładach pracy.

4. Prywatyzacja traktowana jako jedyne lekarstwo na uzdrowienie gospodarki nie gwarantuje niczego poza uwłaszczeniem nomenklatury i wyprzedażą majątku narodowego.

5. Uleganie dyktatowi Międzynarodowego Funduszu Walutowego musi prowadzić do pozbawienia Polski suwerenności gospodarczej, a więc i politycznej.

6. Uzależnienie się od nadwyżek żywnościowych z Zachodu prowadzi do załamania rodzimego rolnictwa i dalszego uzależnienia.

W chwili gdy społeczeństwa Europy Wschodniej i ZSRR w toku gwałtownych przemian dążą do pełnej demokracji, Polska nie może pozostać w tyle. Wydarzenia w NRD i Czechosłowacji podważają racje kompromisu zawartego przy okrągłym stole. Nowa elita polityczna, która podzieliła się władzą z komunistyczną nomenklaturą, hamuje proces przemian demokratycznych.

PPS-RD widzi olbrzymią szansę na tworzenie nowego ładu sprawiedliwości społecznej w ścisłej współpracy z narodami Europy Wschodniej i ZSRR.

PPS-RD weźmie udział w wolnych wyborach do samorządu terytorialnego z własnym programem Samorządnej Rzeczpospolitej.

~~~~~

I Krajowy Kongres Polskiej Partii Socjalistycznej Rewolucja Demokratyczna

„Samorządowa Alternatywa” Program Polskiej Partii Socjalistycznej Rewolucja Demokratyczna

Polska Partia Socjalistyczna od początku swego istnienia (1892)  brała czynny udział w walce na rzecz praktycznej realizacji idei socjalistycznej, kierując walką robotników o Wolność, Równość i Niepodległość. Do tej tradycji należą wystąpienia polskich socjalistów w czasie rewolucji 1905 roku. To właśnie z inicjatywy PPS u zarania II Rzeczpospolitej wprowadzono jedno z najbardziej postępowych ustawodawstw socjalnych. To właśnie działacze Polskiej Partii Socjalistycznej zawsze zdecydowanie występowali przeciw działaniom antydemokratycznym, za co nieraz płacili bardzo wysoką cenę. Dzieje PPS zapisali ludzie tej miary co: Bolesław Limanowski, Feliks Perl, Edward Abramowski, Ignacy Daszyński, Mieczysław Niedziałkowski, Kazimierz Pużak, Adam Ciołkosz, Zygmunt Zaremba.

Przed 40 laty komuniści zdławili polski ruch socjalistyczny. Utworzona po wojnie kryptokomunistyczna PPS podporządkowując się PPR i jednocząc się z nią w PZPR, doprowadziła do zdławienia Polskiej Partii Socjalistycznej, której wielu wiernych swym przekonaniom działaczy zginęło w radzieckich i polskich więzieniach.

Powstanie w 1987 r. odrodzonej PPS zakończyło 40-letni okres, w którym nie istniał zorganizowany lewicowy podmiot polityczny. W grudniu 1988 r. PPS przyjęła przydomek „Rewolucja Demokratyczna”, nazywając tym samym proces przemian zapoczątkowany w 1980 roku, który ogarnął już prawie cały blok wschodni.

PPS-RD pragnie być spadkobiercą najlepszych tradycji rewolucyjnego, międzynarodowego ruchu robotniczego, od Komuny Paryskiej po budapeszteńskie rady robotnicze z 1956 r., masowe walki robotników i studentów całego świata z lat 1968/69.

PPS-RD nawiązuje do demokratycznej, polskiej tradycji niepodległościowej, do programu społecznej demokracji Powstania Warszawskiego i radykalnych społecznie zasad Testamentu Polski Podziemnej z 1 lipca 1945 roku, oraz do walki polskich robotników o godziwe życie i wolności polityczne z 1956, 1970, 1976 i 1980. Nasze bezpośrednie korzenie tkwią w NSZZ „Solidarność”, w podziemnej działalności związkowej, wydawniczej i politycznej lat osiemdziesiątych. Poczuwamy się do kontynuacji rewolucyjnego przesłania „Solidarności” oraz do walki o program „Samorządnej Rzeczypospolitej”, przyjęty na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” w 1981 roku.

PPS-RD jest partią pracowniczą, która ma zapewnić niezależność polityczną pracownikom, ruchowi związkowemu i samorządowemu.

PPS-RD jest partią rewolucji demokratycznej, będącej procesem oddolnej emancypacji społecznej, który doprowadzi do połączenia form demokracji parlamentarnej i samorządowej.

PPS-RD jest partią nowej lewicy, która szuka nowej, własnej drogi do realizowania zasad Wolności, Równości i Samorządności.

PPS-RD jest partią solidarności międzynarodowej, która w ścisłej współpracy antytotalitarnych i socjalistycznych ruchów i partii pracowniczych widzi szanse na wyzwolenie od ucisku państwowego i ekonomicznego zniewolenia.

POLSKIE PRZEMIANY

***

1) Racje geopolityczne

Argument geopolityczny uzasadniał stan wojenny, on też posłużył grupie Lecha Wałęsy za usprawiedliwienie sojuszu zawartego z ekipą stanu wojennego.

Jego nowoczesna odmiana wyraża się w dyscyplinowaniu społeczeństwa pod hasłem nie szkodzenia Gorbaczowowi i jego polityce pierestrojki. Rozumowanie to wynika z postrzegania liberalizacji radzieckiej jako głównej przyczyny przemian dokonujących się w całym bloku. Tymczasem pierestrojkę wymusiła konieczność modernizacji państwa, będąca koniecznym warunkiem utrzymania mocarstwowej pozycji przez ZSRR. Wymusza ją też i stale poszerza oddolny ruch społeczny, nad którym liberalna kremlowska administracja coraz wyraźniej traci kontrolę. Dlatego cele pierestrojki i cele emancypujących się społeczeństw są przeciwstawne. Architektom pierestrojki chodzi o unowocześnienie i umocnienie panującego systemu, podczas gdy celem społeczeństw jest wyjście z systemu totalitarnego ku demokracji politycznej. Granice pierestrojki wyznaczone są interesem nomenklatury. Pozostaje jednak faktem, że korzysta ona ze skłonności opiniotwórczych elit opozycyjnych do identyfikowania się z radziecką polityka liberalizacji i reform.

2) Poparcie elit opozycyjnych

Sojusz nomenklatury z częścią opozycji zawarty został w obliczu nasilających się rewindykacji ekonomicznych i politycznych ze strony ludzi pracy. Wobec gospodarczej katastrofy, w obawie przed niekontrolowanym wybuchem społecznym nastąpiło zbliżenie elit władzy i opozycji.

Sojusz z totalitarną władzą pozwolił grupie, która go zawarła – w warunkach braku demokracji – uzurpować sobie prawo do reprezentowania całego społeczeństwa. Częścią tego układu była wyłączność korzystania ze środków masowego przekazu. Warunkiem dopuszczenia innych podmiotów politycznych do publicznego istnienia jest zgoda na stworzony w ten sposób autorytarny ład polityczny.

Kierownictwo „S” i opozycyjni intelektualiści w zamian za dopuszczenie do współrządzenia zgodzili się pełnić rolę pośrednika między zachodnim kapitałem a nomenklaturą. Możliwość uzyskania nowych kredytów była najważniejszą częścią oferty złożonej władzy przy „okrągłym stole”.

Dla utrzymania swej pozycji aparat PZPR dba o pozytywny odbiór społeczny tej części opozycji, która udzieliła im poparcia. Przejawia się to w przedstawieniu opozycji jako podmiotu sprawującego władzę, podczas gdy główne uprawnienia decyzyjne pozostają w rękach starego aparatu. Natomiast ludzie „Solidarności” ułatwiają proces uwiarygodnienia i przystosowania się dawnej elity władzy do nowej sytuacji politycznej.

3) Sojusz z zachodnim kapitałem

Nomenklatura, nie mogąc już polegać na poparciu chwiejących się struktur władzy radzieckiej próbuje zapobiegać rewolucyjnym przemianom, szukając sojusznika w zachodnim kapitale.

Zainteresowanie Zachodu (głównie RFN, USA) wynika z zadłużenia, które z kolei stwarza możliwość dyktowania warunków i przejmowania kontroli nad polską gospodarką. Biorąc pod uwagę fakt, iż majątek narodowy nadal znajduje się w rękach nomenklatury, i że totalna lub choćby masowa prywatyzacja oznaczałaby dla niej samolikwidację, należy uznać to za mało prawdopodobne. Jej obecna, uprzywilejowana pozycja bierze się stąd, iż ona to właśnie ustala warunki wyprzedaży majątku narodowego. Na utrwaleniu tego stanu rzeczy zależy również zachodniemu kapitałowi, gdyż umożliwia to o wiele korzystniejsze warunki inwestowania, niż te, na które musiałby napotkać w państwie demokratycznym.

***

1) Odgórne reformy

Za jedyną drogę do zmian systemowych uważają proces odgórnych reform, umożliwiający im pełną kontrolę nad ich przebiegiem i zakresem. Uważają, że przemiany własnościowe pozbawiają nomenklaturę spoistości wynikającej z obrony interesu grupowego. Wierzą, że pozycja kapitalisty będzie wystarczająco rekompensować ludziom nomenklatury utratę panowania politycznego i ekonomicznego nad społeczeństwem. Wynikającą z kremlowskiej pierestrojki liberalizację systemu uznaje się za konsekwentną ewolucję ku demokracji, za początek likwidacji panującego ustroju.

2) Ratunek przyjdzie z Zachodu

Dopływ kapitału ma być narzędziem demokratycznych przeobrażeń. Stad podejmowane są przedsięwzięcia ułatwiające dopływ do polski kapitału zagranicznego i korzystniejsze niż dotąd możliwości inwestowania. Głównym czynnikiem mającym zapewnić atrakcyjność inwestowania w naszym kraju maja być korzystne warunki transferu zysku. Gotowość przyjęcia warunków tzw. programu przystosowawczego narzuconego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, bierze się z przekonania, iż jedynym sposobem na wyjście z kryzysu jest zaciągnięcie kolejnych kredytów.

3) Kapitalistyczny rozwój

Wszystkie działania polityczne i gospodarcze sprzymierzonych z nomenklaturą elit opozycyjnych wyrastają z przekonania, że prywatyzacja zbliży strukturę własności do istniejącej w krajach wysoko rozwiniętych. Rozwój prywatnej przedsiębiorczości ma prowadzić do powstania silnej klasy średniej stającej się naturalnym sojusznikiem wybranego kierunku przemian.

***

Proces ten doprowadzi do nędzy, bezrobocia i desperacji miliony pracowników najemnych. Prędzej czy później opór wobec rosnącego wyzysku osiągnie wymiar polityczny. Zadaniem każdego socjalisty jest dążenie do tego, aby stworzył on możliwość budowania instytucji powszechnej demokracji i samorządu.

REWOLUCJA DEMOKRATYCZNA

W sierpniu 1980 r. rozpoczął się w Polsce proces rewolucji demokratycznej – rewolucji ku demokracji, która jest jedynym sposobem osiągnięcia zmiany systemu. Nie chodzi tu o zmitologizowany jednorazowy akt rewolucyjny, lecz o proces oddolnej samoorganizacji społecznej, a przewrót w panującym systemie prawno-państwowym będzie jedynie odbiciem tego procesu.

Rozpad totalitarnych struktur politycznych, gospodarczych i społecznych w bloku wschodnim dawno już wykroczył poza granice wyznaczone przez komunistycznych reformatorów. W strajkach i starciach ze starym reżimem odradza się ruch robotniczy. Stwarza on niepowtarzalną szansę wspólnej, skoordynowanej walki, której sens wyraża się w poszukiwaniu nowego kształtu stosunków społecznych. Walka ta może doprowadzić do powstania alternatywy ustrojowej, wspólnej dla społeczeństw żyjących dziś w różnych systemach zależności i dominacji.

***

Działania Partii w ramach procesu rewolucji demokratycznej realizowane są przez nią bez użycia przemocy. Doświadczenie ruchu robotniczego dowodzi, że najlepszym miejscem dla rozegrania się konfliktu są zakłady pracy.

Konieczne jest podjęcie następujących działań:

1) Odrodzenie silnych organizacji związkowych w zakładach

Wymaga to oddzielenia NSZZ „Solidarność” od administracji państwowej wyłonionej w wyniku porozumienia elit: odrodzenia demokracji wewnątrzzwiązkowej oraz rzetelnej związkowej pracy organizacyjnej i szkoleniowej w zakładach pracy. Niezależny ruch związkowy musi stać się na nowo aktywnym i skutecznym obrońcą praw i interesów pracowniczych. W tym celu konieczna jest koordynacja walk strajkowych.

2) Wspieranie niezależnego ruchu samorządowego

Z szeregu dzisiejszego ruchu samorządowego muszą wyłonić się kadry, które odegrają kluczową rolę w przejmowaniu przez załogi swych zakładów pracy. Pionowe i poziome porozumienia rad pracowniczych wytwarzając aktywny i podmiotowy stosunek do gospodarki stają się podstawą uspołecznionych struktur zarządzania. To właśnie w ruchu samorządowym najwcześniej dojrzewa świadomość konieczności zmiany systemu

3) Przejmowanie zakładów pracy

Upodmiotowienie pracowników może nastąpić między innymi na drodze przekształcania stosunków własnościowych. Decyzje o przekształceniu winny należeć do wyłącznej kompetencji organów samorządu poprzedzonej uzyskaniem opinii zainteresowanych załóg na drodze referendum. Proces ten poprzedzony będzie działaniami legislacyjnymi lub, w razie oporu struktur władzy – masowym ruchem strajkowym.

4) Rozpisanie wolnych wyborów

Parlament, w wyniku wolnych wyborów, powinien uzyskać najwyższą władzę w państwie. Wybory do jego izby politycznej (Sejmu) winny umożliwić wszystkim partiom politycznym, organizacjom społecznym i grupom obywateli swobodne zgłaszanie kandydatów, przywracając jej charakter przedstawicielski. Jednocześnie pracownicy wyłaniają reprezentację ogólnokrajową w postaci Parlamentarnej Izby Samorządowej.

***

SAMORZĄDOWA ALTERNATYWA

Istotą samorządowej alternatywy systemowej jest budowa Samorządowej Rzeczypospolitej – państwa, które nie wyraża interesów żadnej grupy społecznej, lecz jest formą prawną i służebną strukturą dla wszystkich. Rewolucja demokratyczna to wykorzystanie szansy, jaką stwarza upadek nomenklatury i brak rodzimej oligarchii finansowej. Nieistnienie grupy wyraźnie dominującej umożliwi powstanie stanu dynamicznej równowagi między skonfliktowanymi grupami interesu, z których składa się społeczeństwo oraz zapobiegnie przejęciu państwa przez którąkolwiek z nich. Drogą do osiągnięcia tego celu jest rozwój form demokracji samorządowej obok tradycyjnej demokracji parlamentarnej. Będzie to tym łatwiejsze, że wiele funkcji sprawowanych dotychczas na centralnym państwowym szczeblu zostanie przeniesione na poziom lokalny.

Nie mogąc powołać się na mandat żadnej konkretnej grupy państwo utraci zdolność do kreowania autonomicznych w stosunku do społeczeństwa celów i struktur.

SAMORZĄD TERYTORIALNY

1. Podstawowym ogniwem samorządów winny być gminy miejskie i wiejskie, dysponujące własnością komunalną, wyposażone w osobowość prawną i posiadające własny, samorządowy aparat wykonawczo-zarządzający przez siebie wybierany i odwoływany. Samorząd winien być jedyną władzą gminy.

2. Samodzielność i niezależność gminy winny gwarantować:

• wyodrębnienie z budżetu państwa budżetu samorządowego zapewniającego samodzielność opartą na podatkach lokalnych oraz podatkach indywidualnych od przedsiębiorstw, nieruchomości i gruntów. Wszystkie, podatki powinny być zbierane na szczeblu lokalnym, z których określony procent przekazywano by władzom regionalnym i krajowym;
• prawo modyfikowania bądź uchylania zarządzeń centralnych będących w sprzeczności ze specyfiką bądź polityką lokalną gminy;
• prawo do ostatecznej decyzji w sprawie podejmowania wszelkich inwestycji (nawet o znaczeniu ogólnokrajowym) na terenie gminy.

• większość usług społecznych, w tym: oświatę (poza szkolnictwem wyższym), służbę zdrowia i opiekę społeczną, wypoczynek, rekreację, kulturę itp.
• zakłady użyteczności publicznej, w tym: komunikację miejską, zakłady gazownicze, energetyczne, elektrociepłownie, wodociągi itp.
• działalność gospodarczą o charakterze lokalnym, w tym: gospodarkę mieszkaniową, handel, gastronomię, produkcję budowlaną, drobną wytwórczość itp.
• instytucje ochronno-porządkowe (służba pożarnicza, policja).

Samorząd regionalny (wojewódzki) winien być łącznikiem pomiędzy władzą lokalną a krajową oraz podejmować zadania o charakterze szerszym, przekraczającym możliwości samorządów lokalnych, Samorząd  regionalny winien także wyrównywać deficyty budżetowe gmin w formie dotacji wyrównawczych oraz przyznawać poszczególnym gminom dotacje o charakterze celowym.

C) System wyborczy

W prawidłowym funkcjonowaniu samorządu terytorialnego największą rolę odgrywają ugrupowania i stowarzyszenia o charakterze lokalnym. Dlatego też system wyborczy musi wyrównywać ich szanse w walce wyborczej z dużymi organizacjami politycznymi o charakterze ogólnokrajowym. Możliwości takie stwarza jedynie proporcjonalny system wyborczy.

SAMORZĄD KRAJOWY

• Izby Politycznej (Sejm) – reprezentującej wszystkich obywateli.
• Izby Samorządowej – reprezentującej wszystkich pracowników.

• We wszystkich dotychczasowych systemach gospodarczych występuje prymat kapitału (w różnych formach) nad pracą. Dlatego też instytucja reprezentacji pracowników na poziomie parlamentarnym powinna wyrównywać szanse pracobiorców w stosunku do pracodawców.

• Będzie przejawem bezpośredniej podmiotowości politycznej pracowników. Powstałby w ten sposób niezależny nurt przedstawicielstwa pracowników, nie korzystający z pośrednictwa systemu partyjnego.

• Służy to integrowaniu środowiska, wyrażaniu i reprezentowaniu w szerszej ogólnopolskiej skali interesów, opinii i stanowisk samorządów (a więc załóg) w istotnych dla pracowników i gospodarki sprawach.

• O gospodarce i jej problemach powinni decydować ludzie z nią związani, a więc wytwórcy.

O powołaniu Izby Samorządowej powinno zadecydować referendum przeprowadzone wśród wszystkich zatrudnionych.

2. Władzę wykonawczą powinien stanowić rząd w całości powoływany i odwoływany przez Sejm.

3. Administracja państwowa powinna działać do poziomu regionalnego (wojewódzkiego) z wyjątkiem instytucji administracyjnej obsługi ludności (np. Poczta, Telegraf i Telefon) działających w strukturze gminnej. Administracja powinna mieć prawo do kontroli działalności samorządu w zakresie zgodności z obowiązującym prawem, decyzjami parlamentu i wywiązywania się z ich obowiązków. W razie zastrzeżeń mogłaby wnieść sprawę do sądu, który byłby uprawniony do wydania decyzji.

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI

l. Pełny samorząd sędziowski, który miałby decydujący głos w powoływaniu na wszystkie stanowiska sędziowskie oraz mianowanie prezesa sądu.

2. Przestrzeganie zasady niełączenia funkcji sędziowskiej z żadną inną funkcją  publiczną, zwłaszcza w organizacjach politycznych.

3. Zastąpienie tzw. ławników ludowych, pochodzącą z wyboru ławą przysięgłych.

4. Przywrócenie instytucji niezawisłego śledczego, wchodzącego w skład określonego sądu, do którego kompetencji powinno należeć prowadzenie śledztwa i podejmowanie decyzji o zastosowaniu aresztu tymczasowego.

5. Ograniczenie roli prokuratury do roli oskarżyciela i podporządkowanie jej ministerstwu sprawiedliwości.

6. Likwidacja kolegiów do spraw wykroczeń.

WOJSKO I POLICJA

– struktura, wielkość oraz budżet armii powinien być ustalony i zatwierdzany przez Sejm,

– zagwarantowanie apolityczności armii jako całości, co nie oznacza zakazu uczestnictwa w życiu politycznym poszczególnym żołnierzom i oficerom, poza jednostkami wojskowymi,

– zakaz używania sił zbrojnych do działań o charakterze policyjnym, nawet poza granicami kraju.

2. Aby policja znalazła się pod rzeczywistą kontrolą społeczną należy ją podporządkować organom samorządu terytorialnego. Jednocześnie rozwiązać należy Służbę Bezpieczeństwa.

ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU

2. Przedsiębiorstwo państwowe „Polskie Radio i Telewizja” powinno zostać poddane społecznej kontroli. W celu jej realizacji w Radzie Nadzorczej muszą znaleźć się wszystkie siły polityczne reprezentowane w ciałach przedstawicielskich.

3. Przejście do demokracji politycznej wymaga, aby wszystkie siły polityczne miały proporcjonalny dostęp do tanich kredytów na cele wydawnicze i informacyjne.

MNIEJSZOŚCI NARODOWE

GOSPODARKA RYNKOWA A PLANOWANIE

Planowanie centralne i gospodarka planowa są jedynie możliwe w warunkach gospodarki traktowanej jako jedno duże przedsiębiorstwo. Społeczny podział pracy dokonuje się tu centralnie, w wyniku arbitralnej decyzji bądź głosowania. W warunkach gospodarki niedoboru każda decyzja planistyczna leży w interesie jedynych grup wytwórców kosztem zaspokajania potrzeb innych. Jednocześnie planowanie gospodarcze jest warunkiem koniecznym dla optymalizacji strategii wzrostu gospodarczego.

Zarówno gospodarka rynkowa, jak i planowa nie pozostają bezpośrednim wytwórcom dużego wpływu na warunki społecznego podziału pracy. Żadna z nich nie pozwala  na pełne i społecznie użyteczne wykorzystanie istniejących sił wytwórczych. Gospodarka wolnorynkowa, której rzecznicy głoszą równość szans, wolność i nieograniczony rozwój – prowadzi do bezrobocia, marnotrawstwa i katastrofy ekologicznej, stosując kryterium wzrostu, jakim jest maksymalizacja zysku. Gospodarka biurokratycznego planowania, mająca zaspokajać rosnące potrzeby społeczne, stosuje coraz to nowe, centralne kryteria ustalania wzrostu, które prowadzą do permanentnego niedoboru dóbr i usług, marnotrawstwa i katastrofy ekologicznej.

Ani ustawodawstwo antymonopolowe na Zachodzie, ani kolejne próby usprawiedliwiania i demokratyzacji procesu planowania nie mogą w istotny sposób przełamać strukturalnych wad obu systemów. Jedyną drogą wyjścia jest trzecia droga, droga upodmiotowienia wytwórców poprzez ich uwłaszczenie oraz taką przebudowę struktur państwowych, aby nie tylko nie stawały się gospodarczymi monopolistami, ale także skutecznie zapobiegały powstaniu monopoli.

Kluczem do tych przeobrażeń jest samorząd pracowniczy oraz rozbicie gospodarki państwowej na wiele sektorów, z prywatnym włącznie. Rynek kontrolowany przez zinstytucjonalizowane mechanizmy oddolnej kontroli społecznej umożliwi w miarę ekwiwalentną wymianę w ramach społecznego podziału pracy. Każde nowoczesne państwo jest zmuszone do planowania wyznaczającego strategię i podstawowe cele rozwoju gospodarczego. Plany powinny wskazywać podmiotom gospodarczym preferowane przez państwo kierunki rozwoju.

SAMORZĄD PRACOWNICZY

Samorządność w zarządzaniu zakładem powinny określać:

• Statut przedsiębiorstwa samorządowego uchwala ogólne zebranie załogi (delegatów),

• Rada Pracownicza ma prawo ustalania kierunków rozwoju przedsiębiorstwa, tworzyć fundusze i ustalać zasady ich wykorzystania, prowadzić politykę finansową, uchwalać wszelkie przekształcenia przedsiębiorstwa, zawierać umowy, powoływać i odwoływać dyrektora,

• Dyrektor przedsiębiorstwa jest wykonawcą uchwał samorządu, powoływanym przez Radę Pracowniczą w drodze konkursu.

2. W przedsiębiorstwach prywatnych (spółki akcyjne itp.) konieczne jest ustawowe zabezpieczenie praw pracowników przy udziale w zarządzaniu zakładem. Należy ustawowo zagwarantować prawo do działania samorządu pracowniczego o kompetencjach opiniodawczo-kontrolnych oraz zapewnić 50-procentowy udział przedstawicieli pracowniczych w Radach Nadzorczych.

3. Samorządy pracownicze wszystkich zakładów muszą mieć zagwarantowane prawo zrzeszenia się w układach poziomych i pionowych na wszystkich szczeblach, do poziomu krajowego włącznie.

WŁASNOŚĆ

Własność pracownicza rodzi problemy związane z trybem jej wydzielenia z własności państwowej. Nierówność majątkowa, jaka w wyniku takiego uwłaszczenia powstałaby między załogami przejmującymi zakłady różnej wartości, oraz przejęcie przez załogę części majątku wypracowanego przez całe społeczeństwo, można zrównoważyć za pomocą podatku do wzbogacenia płaconego w wypadkach wyprzedaży przejętego majątku, a także poprzez bieżące różnicowanie stopy podatkowej.

Inną formą własności, która zwiększy sprawność gospodarki i przyczyni się do demokratyzacji społecznego podziału pracy jest własność komunalna. Tu, jak przy powstaniu własności pracowniczej, poszerzenie uprawnień samorządu terytorialnego prowadzi do powstania tej formy własności.

W warunkach niedoboru środków najlepszym sposobem obrony przed pauperyzacją są działania wspólnotowe i z nich to właśnie rodzi się ruch spółdzielczy. Własność spółdzielcza powstaje wtedy, gdy skala produkcji prowadzonej przez jednostki jest zbyt mała, by zapewnić opłacalność. Dopiero połączenie sił i środków, czyli zawiązanie spółdzielni pozwala na wyjście z biedy i rentową produkcję polegającą na racjonalnym podziale pracy i specjalizacji.

W każdym nowoczesnym państwie musi istnieć silny sektor państwowy, który nie reprezentując partykularnych interesów grupowych staje się nośnikiem postępu cywilizacyjnego i jest podstawą społecznego procesu planowania.

DŁUG ZAGRANICZNY

Rosnący i przytłaczający naszą gospodarkę dług napędza inflację, gdyż zmusza do eksportowania wszelkich nadwyżek, uniemożliwiając tym samym jakąkolwiek akumulację środków, które można by przeznaczyć na przebudowę struktur ekonomicznych. To z kolei powoduje zaciąganie nowych kredytów, przyczyniając się do powstania zależności gospodarczych typu neokolonialnego. W sytuacji zacieśniającej się pętli zadłużenia, zrujnowany kraj musi przyjmować zagraniczne inwestycje kapitałowe na najgorszych nawet warunkach. W ten sposób staje się rezerwuarem taniej siły roboczej i surowców, miejscem eksportu brudnych technologii i składowania odpadów. Dystans cywilizacyjny rośnie, powstaje charakterystyczny dla krajów trzeciego świata zaklęty krąg niedorozwoju.

Wierzyciele są dobrze zorganizowani. Działa Klub Paryski, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Dłużnicy, aby móc wynegocjować warunki spłaty umożliwiające uniknięcie ruiny, również muszą się zorganizować. Pojedyncze państwa nie mają szans w negocjacjach. Jeśli jednak suma zadłużenia reprezentowana przez organizacje państw dłużniczych będzie odpowiednio wysoka, wówczas wzrośnie ich siła przetargowa.

Jedną z pożądanych form spłaty długu jest przeznaczenie tych środków na inwestycje ekologiczne w państwie dłużniczym.

ROLNICTWO

Doceniając znaczenie rolnictwa indywidualnego, zwłaszcza tej jego części, która potrafi zapewnić wysoką wydajność gospodarstw, dostrzegamy, że wdrażanie osiągnięć agrotechniki wymaga dużych areałów pól. Preferowany obecnie rozwój gospodarstw farmerskich drogą ekonomicznego wyrugowania przeważającej większości drobnych i średnich rolników jest procesem długotrwałym i okrutnym. Tego typu praktyka w Ameryce Łacińskiej wywołuje zbrojny opór i masową migrację do slumsów przeludnionych miast-molochów, potęgując skalę bezrobocia.

Opowiadamy się za rozwojem na wsi wszechstronnego, autentycznego ruchu spółdzielczego, łącznie ze spółdzielczością produkcyjną, z modelem pozytywnie sprawdzonym w rolnictwie węgierskim. Oparta na zasadach pełnej dobrowolności spółdzielczość produkcyjna umożliwi masom drobnych i średnich rolników czuć się nadal włodarzami nowoczesnych gospodarstw zespołowych, w ramach których łatwiejsze jest również zorganizowanie produkcji ubocznej, w tym pozarolniczej i zapewnienie szerszego zakresu zdobyczy socjalnych.

WOBEC ZAGADNIEŃ EKOLOGICZNYCH

PPS-RD uważa, że tak samo w państwach rządzących przez nomenklaturę, jak i kapitalistycznych nie można rozwiązać właściwie problemów ekologicznych. W obu typach ustrojów wskaźniki postępu społeczno-gospodarczego są w istocie sprzeczne z wymogami ochrony środowiska naturalnego. Ponadto w krajach Bloku Wschodniego, jak i w krajach Zachodu bezpośredni wytwórcy nie mają wpływu na kierunek rozwoju przemysłu. Kapitaliści zainteresowani zyskiem są tak samo nieczuli na społeczne protesty, jak postalinowska biurokracja. Pewne sukcesy w ochronie przyrody na Zachodzie osiągane są między innymi w wyniku przerzucania uciążliwych dla środowiska gałęzi przemysłu do krajów gorzej rozwiniętych. Niekontrolowane działanie obcego kapitału w Polsce grozi uczynieniem z jej obszaru tzw. brudnej produkcji, od której uwalniają się bogaci, europejscy i amerykańscy inwestorzy. W związku z tym PPS-RD stoi na stanowisku, że nie wystarczy przepływ nieuciążliwych dla środowiska technologii. Potrzebna jest gruntowna przemiana ustroju społecznego i gospodarczego, która będzie polegać na całkowitym zniesieniu panowania partyjnej biurokracji i nie spowoduje uzależnienia społeczeństwa od dyktatu obcego kapitału. Tylko wówczas mogą zostać spełnione przesłanki do swego rodzaju humanizacji wzrostu gospodarczego, który będzie podporządkowany zaspokojeniu potrzeb ludzi pracy, a nie interesom kapitału bądź panującej biurokracji.

Zasady funkcjonowania społeczeństwa muszą gwarantować prawo ludzi do życia w czystym środowisku poprzez:

1. Możliwość podejmowania decyzji o kierunkach rozwoju gospodarczego przez całe społeczeństwo. Powinno to być realizowane poprzez organizowanie referendów, w których mieszkańcy Polski mogliby wybrać alternatywne programy gospodarcze, które w określonym stopniu uwzględniałyby wymogi ekologii. Obecnie należy przeprowadzić referendum na temat rozwoju w Polsce energetyki jądrowej.

2. Bezpośrednią kontrolę społeczności lokalnych nad zakładami przemysłowymi.

3. Nieograniczoną informację dotyczącą zagrożeń wynikających z działania różnych gałęzi przemysłu. Powinien być zagwarantowany swobodny dostęp każdego obywatela do tego typu informacji.

4. Restrukturyzację przemysłu w kierunku preferowania produkcji na małą skalę przeznaczonej na zaspokojenie potrzeb najbliższych społeczności. Powinny być realizowane programy wykorzystywania alternatywnych źródeł energii.

5. Rozwój edukacji ekologicznej. Propagowanie wzorów życia zgodnego z wymogami środowiska naturalnego. Odrzucenie stylu życia opartego na sztucznie stymulowanych przez reklamę potrzebach konsumpcji materialnej. Wskazanie na konieczność zmiany kryteriów postępu społecznego (zamiast kryteriów ilościowych – kryteria jakościowe).

6. Wprowadzenie do gremiów podejmujących decyzje ekonomiczne niezależnych ekspertów społecznych oraz osób o wykształceniu humanistycznym i wysokim autorytecie społecznym. Ważnych dla społeczeństwa decyzji nie mogą podejmować tylko technokraci i politycy.

7. Należy wszechstronnie zabezpieczyć socjalnie i zapewnić pracę osobom zatrudnionym w zakładach pracy, które ze względu na swoją uciążliwość dla środowiska będą likwidowane.

8. Wszystkim mieszkańcom zamieszkałym w skażonym środowisku należy zapewnić prawo do odszkodowań z tytułu chorób wywoływanych przez stałe oddziaływanie szkodliwych czynników na tej samej zasadzie, jak w przypadku chorób zawodowych.

9. Mieszkańcom zamieszkałym w skażonym środowisku należy zapewnić możliwość zmiany miejsca zamieszkania.

PPS-RD uważa, że dopóki będzie istniało zniewolenie polityczne i ekonomiczne człowieka, dewastacji będzie ulegać środowisko jego życia. Toteż, aby zapobiec zniszczeniu przyrody należy najpierw wyzwolić ludzi spod różnych form panowania. Wyzwolenie społeczne i ekonomiczne stanowi warunek konieczny (niewystarczający) „wyzwolenia ekologicznego”.

UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE

– oddzielenie systemu ubezpieczeń społecznych od aparatu państwowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych należy przekształcić w jednostkę samorządową, wyposażoną w osobowość prawną. Jednocześnie powinno nastąpić wyodrębnienie finansów ubezpieczeniowych z budżetu państwa.

– Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi także ulec decentralizacji. Podstawowymi jednostkami obsługi obywateli powinny być zakłady regionalne (wojewódzkie).

– nad działalnością instytucji ubezpieczeniowych powinny sprawować kontrolę wybieralne w wyborach powszechnych Rady Nadzorcze.

BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

– zwalniać, zupełnie lub w znaczącej części, od opodatkowania produkcję budowlaną (np. zupełnie budownictwo mieszkaniowe)

– utworzyć bank budownictwa mieszkaniowego, który mógłby kredytować inwestycje i majątek trwały przedsiębiorstw budowlanych i oddać je w gestię samorządu terytorialnego.

SŁUŻBA ZDROWIA

OŚWIATA

W celu opracowania rozdziału pt. Polityka zagraniczna, Kongres powołał Komisję do przygotowania odpowiedniego dokumentu.

Warto przeczytać także: Deklaracja polityczna Polskiej Partii Socjalistycznej [1987]

Kategorie:
• Antykomunizm
• Broszury, opracowania, fragmenty książek
• Dokumenty
• Partie polityczne
• PPS
• Teksty
• Teksty programowe
• Teoria
• Wobec PRL