ZSZ
Uchwały III Kongresu klasowych związków zawodowych
[1925]
ORGANIZACJA I TAKTYKA
Rezolucja zasadnicza
Centralizacja Związków
III Kongres Związków Zawodowych w Polsce stwierdza, że dokonująca się ustawicznie centralizacja i kartelizacja przemysłu zmusza robotników do tworzenia jednolitych, obejmujących całą gałąź przemysłu w państwie Centralnych Związków Zawodowych – jako jedynie zdolnych do skutecznego przeciwstawienia się wyzyskowi kapitalistów.Kongres stwierdza, że do chwili obecnej takie scentralizowanie Związków, pomimo wskazań obu poprzednich Kongresów, nie zostało przeprowadzone w całości, co w znacznej mierze przyczynia się do osłabienia prowadzonej przez klasę robotniczą walki. Wobec tego Kongres wzywa wszystkie organizacje lokalne i ogół robotników do przystąpienia do Centralnych Związków Zawodowych.
Uważając za jeden z najważniejszych warunków siły Związków Zawodowych wewnętrzną spoistość, zawartość i karność organizacyjną – Kongres jak najostrzej potępia wszelką robotę zdążającą do osłabienia tych zasad, polecając równocześnie podniesienie siły bojowej zjednoczonych organizacji.
W sprawie organizacji kobiet i robotników młodocianych
Kapitalizm w swoim rozwoju zatacza coraz szersze kręgi i wciąga do pracy fabrycznej – jako najgorzej płatną, a przez to konkurencyjną siłę roboczą – kobiety i robotników młodocianych, stojących dotychczas w ogromnej swej większości poza organizacjami zawodowymi – i umożliwiających przez to, przez swą bierność i bezsilność, zwiększenie wyzysku nie tylko wobec siebie, lecz również wobec dorosłych wykwalifikowanych robotników. W tych warunkach w interesie całej klasy robotniczej i w interesie organizacji zawodowych leży zorganizowanie kobiet i robotników młodocianych w Związkach Centralnych i pozyskanie ich dla wspólnej walki o polepszenie bytu i wyzwolenie klasy robotniczej.W sprawie akcji wychowawczej
Związki Centralne, by mogły należycie spełnić swe zadania, muszą wychować i wyszkolić swych członków. W akcji tej winny w pierwszym rzędzie współdziałać lokalne Rady Związków Zawodowych i Komisje okręgowe.W sprawie strajków i funduszów strajków
Wobec faktu, że zmiana stosunków gospodarczych dokonana w związku ze stabilizacją waluty, nakłada na Związki Centralne coraz to szersze i odpowiedzialniejsze zadania do spełnienia – Kongres stwierdza, że wykonanie tych zadań może być przeprowadzone jedynie przez jak najściślejszą koordynację działalności wszystkich Związków. W tym celu Kongres poleca wszystkim zjednoczonym Związkom, by przed rozpoczęciem każdej szerszej akcji i podjęciem strajku porozumiewały się poprzednio z Komisją Centralną.Wyrażając przekonanie, że trwałe polepszenie warunków pracy może być osiągnięte przez stałą, ciągłą pracę organizacyjną i uświadamiającą – Kongres w dalszym ciągu uważa strajk za najskuteczniejszą formę walki robotniczej. Równocześnie jednak Kongres stwierdza, że skuteczność walki strajkowej zależna jest w znacznej mierze od podniesienia składek członkowskich, celem zdobycia odpowiednich funduszów strajkowych.
Współdziałanie z partiami politycznymi
Wreszcie Kongres wyraża przekonanie, że obecna walka klasy robotniczej musi być oparta o szeroką podstawę polityczną i dlatego zaleca jak najściślejsze współdziałanie z bratnimi partiami socjalistycznymi, przy zachowaniu jednak zupełnej samodzielności i niezależności organizacji zawodowych.
(Wniosek Komisji Okręgowej Związków Zawodowych w Bielsku)
Kongres wzywa Komisję Centralną Związków Zawodowych, ażeby ta wywarła nacisk na wszystkie Związki Zawodowe, by niezwłocznie przystąpiły do założenia funduszu strajkowego, jako też ustalenia regulaminu zapomogowego w ten sposób, by zapomogi strajkowe wypłacane były za cały czas trwania strajku.
SYTUACJA GOSPODARCZA
Rezolucja zasadnicza
Podniesienie zdolności konsumpcyjnej ludności
Kongres stwierdza, że obecny kryzys w przemyśle jest bezpośrednim wynikiem niszczycielskiej gospodarki kapitalistycznej i że może być usunięty tylko przez ograniczenie wyzysku ludności pracującej i konsumującej, ujawniającego się w wysokiej stopie procentowej, w wysokich cenach na towary i niskich płacach robotniczych.Za pierwszy warunek rozwoju przemysłu uważa Kongres wzmocnienie siły konsumpcyjnej ludności i w tym celu domaga się jak najszybszego przeprowadzenia reformy rolnej, wydatnego podniesienia płac robotniczych, zniesienia podatków pośrednich od artykułów pierwszej potrzeby, zmiany ustawy o ochronie lokatorów.
Rozszerzenie wpływów państwa na produkcję
Konstatując, że prywatna gospodarka kapitalistyczna doprowadziła do ruiny całe życie ekonomiczne Państwa, powodując przez to wyniszczenie pracującej ludności na wsi i w mieście, Kongres postanawia rozpocząć bezpośrednią walkę o upaństwowienie dojrzałych do tego gałęzi przemysłu, a zwłaszcza całego kopalnictwa, oraz o poddanie trustów i syndykatów jak najdalej idącej kontroli zrzeszeń robotniczych i Państwa.Równocześnie Kongres domaga się przyznania klasie robotniczej odpowiedniego decydującego wpływu na kierownictwo całej produkcji przemysłowej i rolniczej oraz na handel i komunikację.
Pieniądz dodatkowy
Widząc w braku dostatecznej ilości środków obiegowych i w połączonej z nim drożyźnie kredytu jeden z powodów zastoju w przemyśle, a równocześnie środek do zwiększenia wyzysku klasy robotniczej – Kongres domaga się utworzenia obok pieniądza emitowanego przez Bank Polski osobnego kapitału obrotowego niskooprocentowanego na cele produkcji – opartego nie na walucie zagranicznej lub złocie, lecz na hipotece całego państwa i prywatnego majątku.Układy handlowe
Celem zapewnienia normalnej twórczej współpracy i wymiany towarów ze wszystkimi państwami – Kongres domaga się zawarcia odpowiednich traktatów handlowych, potępiając równocześnie dążność przemysłowców do zdobywania obcych rynków zbytu przy pomocy konkurencji opartej na zwiększonym wyzysku pracy. W dążeniu tym widzi Kongres jedynie źródło międzynarodowych konfliktów, nie zaś podstawę trwałego rozwoju produkcji krajowej.Organizacja pracy
Wreszcie Kongres jak najostrzej potępia wszelkie próby przeprowadzenia reorganizacji przemysłu przez zastosowanie tzw. naukowych metod organizacji pracy, widząc w nich jedynie środek do zwiększenia wyzysku siły ludzkiej.
Kongres poleca Komisji Centralnej prowadzenie energicznej akcji o wprowadzenie w życie równego prawa do pracy dla wszystkich robotników kraju.
Kongres domaga się od Rządu, aby sprawy dotyczące wychodźstwa rozstrzygane były jedynie przy współudziale organizacji robotniczych.
Kongres zwraca uwagę na konieczność prowadzenia wśród robotników emigrantów z Polski agitacji za wstępowaniem do Związków Zawodowych tych krajów, w których pracują, oraz na konieczność walki o całkowite zrównanie ich praw i warunków pracy z warunkami robotników miejscowych.
Uznając konieczność zjednoczenia wszystkich robotników w jednolitej organizacji zawodowej – Kongres stwierdza, że zjednoczenie to osiągnąć można tylko przez przyjęcie ustalonych już w długoletniej walce wspólnych celów i wspólnych zasad taktycznych. Łączenie w jednej organizacji czynników o rozbieżnych od siebie celach i taktyce, doprowadzić musi nie do wzmocnienia organizacji w ich walce z kapitalizmem, lecz przeciwnie do jej osłabienia przez wywołanie w niej wewnętrznych walk i sporów. Wobec tego Kongres stwierdza, że współdziałanie z organizacjami o ideologii komunistycznej będzie możliwe wówczas jedynie, gdy przyjmą one w całej pełni cele i wszystkie zasady taktyczne, ustalone w Polsce przez dotychczasowe Kongresy, na gruncie zaś międzynarodowym przez Międzynarodową Federację Związków Zawodowych w Amsterdamie.
OŚMIOGODZINNY DZIEŃ PRACY
Rezolucja zasadnicza
Obrona ośmiogodzinnego dnia pracy wszelkimi środkami
III Kongres Związków Zawodowych w Polsce stwierdza, że zagwarantowany ustawowo 8-godzinny dzień pracy jest nieodzownym warunkiem dla umożliwienia klasie robotniczej skutecznej walki o wyzwolenie z pęt kapitalistycznego wyzysku, oraz jedną z najskuteczniejszych form w ogóle ograniczenia wyzysku pracy. Niezbędnym uzupełnieniem 8-godzinnego dnia pracy jest angielska sobota. Kongres postanawia i poleca organizacjom zrzeszonym bronić tych cennych zdobyczy wszelkimi rozporządzalnymi środkami.W sprawie Górnego Śląska
Nie mogąc dopuścić do uprawiania konkurencji przemysłowców wewnątrz kraju przy pomocy dłuższego dnia roboczego, oraz widząc w istnieniu przedłużonego dnia pracy na Górnym Śląsku groźne niebezpieczeństwo dla 46-godzinnego tygodnia pracy w innych dzielnicach Państwa – Kongres poleca Komisji Centralnej, by uczyniła wszystko co tylko leży w jej mocy dla doprowadzenia do całkowitej unifikacji ustawodawstwa o 8-godzinnym dniu pracy na Górnym Śląsku z ustawodawstwem w reszcie Polski, przy zachowaniu 46-godzinnego tygodnia pracy. W tym celu Kongres wzywa organizacje Górnego Śląska do podjęcia jak najenergiczniejszego wysiłku celem zlikwidowania dokonanego wyłomu w 8-godzinnym dniu pracy i poleca wszystkim zrzeszonym Związkom Zawodowym udzielić górnośląskim robotnikom w tej walce jak najdalej idącej pomocy.O ratyfikacji Konwencji Waszyngtońskiej
Kongres stanowczo odpiera i zaprzecza twierdzeniu kapitalistów, jakoby przedłużenie pracy mogło wpłynąć na zażegnanie kryzysu przemysłowego i stwierdza, że dążność przedsiębiorców do zniesienia 8-godzinnego dnia pracy ma na celu jedynie podniesienie stopy zysku kapitalistów i zwiększenie wyzysku robotników. Kongres domaga się jak najrychlejszej ratyfikacji Konwencji Waszyngtońskiej o 8-godzinnym dniu pracy, widząc w niej jeden ze skutecznych środków do utrwalenia tej zdobyczy i w tym celu poleca Komisji Centralnej rozpoczęcie bezzwłocznie odpowiedniej akcji.
Równocześnie Kongres wyraża protest przeciwko wszelkim próbom łamania ustawy o 8-godzinnym czasie pracy przez stosowanie przepisów art. 6b i d.
W czasie panującego kryzysu na żądanie przemysłowców przedłużenia czasu pracy – Kongres poleca odpowiedzieć wysunięciem żądania ograniczenia czasu pracy we wszystkich przedsiębiorstwach dotkniętych kryzysem, do 6 godzin dziennie.
USTAWODAWSTWO ROBOTNICZE
Rezolucja zasadnicza
Przeciwko wszelkim ograniczeniom ustawodawstwa społecznego
III Kongres Związków Zawodowych uroczyście protestuje przeciwko wszelkim próbom ograniczenia dotychczasowego ustawodawstwa robotniczego i domaga się utrzymania obowiązujących ustaw socjalnych w całej pełni, a w szczególności utrzymania ustawy o czasie pracy i wolnej sobocie po południu i ustawy o urlopach robotniczych, dalej rozszerzenia ustawy o opiece nad pracą robotników młodocianych i kobiet oraz wprowadzenia ustawy o minimum płacy.O rozciągnięcie ustaw socjalnych na wszystkich robotników
Kongres domaga się rozciągnięcia wszystkich istniejących oraz projektowanych ustaw socjalnych na wszystkich robotników i pracowników na całym terytorium Państwa, a w szczególności na pomijanych dotąd systematycznie robotników rolnych.Inspekcja Pracy
Celem zapewnienia najdalej idącej ochrony pracy – Kongres domaga się rozbudowania i rozszerzenia dotychczasowej inspekcji pracy, żądając równocześnie zapewnienia czynnikom robotniczym odpowiedniego w niej udziału i wpływu oraz nadania Inspektorom Pracy władzy wykonawczej.Sądy przemysłowe
Celem sprawnego, szybkiego i sprawiedliwego rozstrzygania sporów, wynikłych na tle umów o pracę pomiędzy przedsiębiorcami a robotnikami, Kongres domaga się wprowadzenia na całym terytorium Państwa sądów przemysłowych, obieranych z grona obu zainteresowanych grup.Ustawa o radach fabrycznych
Kongres domaga się następnie jak najszybszego wprowadzenia ustawy o radach załogowych (fabrycznych), która by zapewniła robotnikom odpowiedni wpływ i kontrolę nad produkcją i jej kierownictwem – oraz wykonania przepisu Konstytucji o powołaniu do życia autonomicznej Izby Pracy.Rozszerzenie ubezpieczeń społecznych
Stojąc na stanowisku, że ustawodawstwo socjalne musi zapewnić robotnikom utrzymanie na wszelki wypadek niemożności wykonywania pracy – Kongres domaga się od Rządu i Sejmu jak najrychlejszego przeprowadzenia ustawy o powszechnym ubezpieczeniu na starość, od inwalidztwa, dla wdów i sierot, oraz dalszego rozszerzenia ubezpieczenia od bezrobocia, choroby i nieszczęśliwych wypadków.Zasady ubezpieczenia społecznego
Jako zasadę ubezpieczeń Kongres uznaje:a) przymus ubezpieczenia dla wszystkich robotników i pracowników;
b) terytorialność zakładów ubezpieczenia
c) zupełną samorządność Instytucji Ubezpieczeniowych oraz
d) scalenie wszystkich rodzajów ubezpieczenia w jednolitym Zakładzie Ubezpieczeń.
W SPRAWIE USTAWY O UMOWĘ O PRACĘ
Kongres domaga się jak najszybszego usunięcia dawnych ustaw normujących warunki o pracę i zastąpienie ich nową jednolitą postępową ustawą dla całego Państwa. Zwłaszcza Kongres domaga się usunięcia przepisu pozwalającego na rozwiązanie umowy po 2 tygodniach z powodów nieusprawiedliwionych i wprowadzenie zakazu rozwiązywania umów bez wypowiedzenia lub obchodzenia przepisów o terminie wypowiedzeń przez codzienne powtarzanie wypowiedzenia.
Kongres żąda jednocześnie jednakowego i równego traktowania Ukraińców, Białorusinów, Żydów i Niemców w administracji i sądownictwie.
Praktyka represji stwarza grunt dla samowoli administracji i systemu prowokacji, które stają się zakałą naszego życia politycznego, podkopują praworządność w Państwie i podstawy demokracji.
Kongres wzywa Komisję Centralną do zdecydowanej walki przeciwko tej reakcyjnej, antyrobotniczej polityce Rządu.
Powyższe uchwały III Kongresu Związku Stowarzyszeń Zawodowych (zwanych klasowymi związkami zawodowymi), zorganizowanego w czerwcu 1925 r., przedrukowujemy za „Sprawozdaniem Komisji Centralnej Związków Zawodowych z działalności i stanu związków zawodowych w Polsce w latach 1925, 1926, 1927 i 1928”, Nakładem KCZZ, Warszawa 1929, ze zbiorów Remigiusza Okraski. Pominięto kilka uchwał w sprawach stricte technicznych oraz kilka uchwał merytorycznych w pomniejszych kwestiach. Poprawiono pisownię wedle obecnych reguł.