Program Stronnictwa Niezawisłości Narodowej
[1917]
I
Celem Stronnictwa Niezawisłości Narodowej jest zdobycie takiego ustroju Polski, który zabezpieczać będzie niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu.II
SNN dążyć będzie, aby podwaliną politycznego ustroju Polski były urządzenia godzące indywidualny i możliwie nieskrępowany rozwój jednostki z rozwojem i dobrem całego społeczeństwa.Za podstawy takiego ustroju SNN uważa:
republikę demokratyczną;
bezpośrednie prawodawstwo ludowe, jako najwyższą instancję prawodawczą w postaci referendum i inicjatywy;
sejm jednoizbowy, wybrany na podstawie prawa gwarantującego powszechność (bez różnicy płci), równość, tajność, bezpośredniość i proporcjonalność wyborów, a działający jako reprezentacja politycznych, gospodarczych i kulturalnych interesów Polski oraz stanowiący wszelkie prawa, których nie ustanowiło bezpośrednie prawodawstwo ludowe;
obieralność naczelnych władz rządowych przez sejm, obieralność wyższych urzędników w instytucjach samorządnych, odpowiedzialność wybranych przed gremium wyborczym;
niezależność władzy sądowej od władzy wykonawczej.
III
Za podstawy racjonalnego ustroju gospodarczego SNN uważa:społeczną i spółdzielczą organizację, zapewniającą możność wytwarzania przez siły miejscowe maksimum dóbr materialnych oraz sprawiedliwy podział tych dóbr pomiędzy wszystkich obywateli kraju;
prawo państwa do nabycia według indywidualnej oceny właściciela wszelkich własności prywatnych, niezbędnych do zaspakajania potrzeb ludności;
postępowy podatek od dochodu i postępowy podatek od własności prywatnej (w punkcie 2. określonej), ocenionej indywidualnie przez właściciela;
zniesienie podatków pośrednich od artykułów pierwszej potrzeby;
obowiązującą wszystkich służbę obywatelską w wieku przez prawo ustanowionym;
prawo do otrzymania pracy, przysługujące każdemu obywatelowi;
opłacanie wszelkiej pracy według skali zabezpieczającej utrzymanie i potrzeby kulturalne pracującego;
kontrola społeczna zapobiegająca wyzyskowi i normująca skalę zarobkową;
prawo do utrzymania na koszt gminy lub państwa przysługujące kalekom, starcom i ludziom pracy pozbawionym;
prawodawcze normowanie ilości godzin pracy w przemyśle i na roli, zależnie od rozwoju techniki i wzrostu produkcji, z uwzględnieniem warunków pracy;
planowa terytorialna decentralizacja przemysłu;
ściślejsze zespolenie gospodarcze i administracyjne wsi z miastem.
IV
Za podstawy wolności i praw obywatelskich SNN uważa:wolność sumienia, druku, zebrań, stowarzyszeń, strajków, nietykalność osobistą;
swobodę i równouprawnienie wobec państwa wszystkich wyznań i odgraniczenie spraw kościelnych od spraw państwowych;
bezpłatny wymiar sprawiedliwości;
bezpłatną pomoc lekarską;
bezpłatne powszechne nauczanie, oparte na systemie wychowawczym, który by zapewniał zdrowie fizyczne i moralne młodzieży, otaczał opieką indywidualne uzdolnienia ucznia i kształcił jego samodzielność;
zniesienie więzień i kar hańbiących, wprowadzenie natomiast organizacji wychowawczych i poprawczych, utrzymujących się z własnej pracy;
zabezpieczenie praw kulturalnych mniejszościom narodowym.
Powyższy program Stronnictwa Niezawisłości Narodowej przedrukowujemy za broszurą „Program Stronnictwa Niezawisłości Narodowej”, Lublin, listopad 1917, brak wydawcy. Poprawiono pisownię wedle obecnych reguł.