PPS
Cele i zadania PPS
[1962]
- W epoce wyzwolenia energii atomowej otwierają się przed ludzkością szerokie perspektywy szybkiego wszechstronnego rozwoju i oswobodzenia człowieka z konieczności nadmiernej pracy. Jednocześnie jednak wyrasta śmiertelne niebezpieczeństwo zużytkowania epokowych odkryć dla celów wojennych, prowadzących do totalnego zniszczenia cywilizacji. Zadaniem socjalizmu, bardziej aktualnym niż kiedykolwiek, jest oddanie zdobyczy nauki i techniki na użytek wszystkich ludzi, podniesienie poziomu życia narodów w swym rozwoju i uchronienie świata przed katastrofą nowej wojny.
Podejmując to zadanie socjalizm przeciwstawia się zarówno komunizmowi, jak i kapitalizmowi. Komunizm przyniósł nowe formy ucisku i wyzysku ludzi pracy, a terror fizyczny i moralny uczynił głównym środkiem utrzymania się przy władzy, tworząc oligarchiczną klasę rządzącą biurokratów partyjnych i państwowych. Kapitalizm, chociaż zmuszony pod naciskiem masy robotniczej i potrzeb społecznych do ustępstw na rzecz interesów powszechnych, pozostaje nadal potężnym hamulcem na drodze postępu, usiłując wykorzystać go dla egoistycznych celów zysku i bogacenia się warstw uprzywilejowanych.
Socjalizm demokratyczny reprezentuje ideały trwałego pokoju, wolności i sprawiedliwości społecznej; w przeciwieństwie do komunizmu odrzuca wszelki dogmatyzm ideologiczny, realizując w swej pracy i życiu wewnętrznym ruchu robotniczego zasady pełnej swobody duchowej człowieka; dąży do obalenia systemów monopolu prywatnego, jak i państwowego przez uspołecznienie środków produkcji i realizowanie pełnej demokracji, by narzędzia pracy przestały być środkiem do panowania człowieka nad człowiekiem, a bieg życia kształtowała wola wolnych ludzi, a nie kapitalistycznej czy komunistycznej oligarchii. W walce swej i pracy codziennej socjalizm stosuje środki i metody zgodne z warunkami każdego kraju, stopniem rozwoju ruchu robotniczego i dojrzałej świadomości mas pracujących.
Biorąc pod uwagę warunki społecznego i politycznego bytu Polski współczesnej, PPS reprezentuje w ramach Międzynarodówki Socjalistycznej i Unii Socjalistycznej Europy Środkowo-Wschodniej koncepcję socjalizmu walczącego z systemem totalnej dyktatury komunistycznej o realizację pełnej niepodległości państwowej i zasad socjalizmu demokratycznego na bazie utworzonej przez zniesienie własności kapitalistycznej.
PPS jest przeciwna wszelkim koncepcjom wojennego rozwiązywania istniejących problemów w życiu międzynarodowym, tym bardziej, że poza zagrożeniem samego państwa polskiego, nowa wojna niesie groźbę obrócenia całego świata w perzynę. Niebezpieczeństwo nowej wojny i zagrożenie Polski wiąże się w obecnym okresie nie tylko z imperialistycznymi dążeniami komunistycznymi, ale i z odrodzeniem militaryzmu niemieckiego i rewizjonizmu, korzystającego z opieki oficjalnych czynników niemieckich. Dążeniem PPS jest utrwalenie pokoju przez powszechne kontrolowane rozbrojenie. Neutralizacja rejonu Europy środkowo-wschodniej mogłaby się stać pierwszym krokiem na drodze do likwidacji obecnego napięcia wrogości w stosunkach międzynarodowych.
Uprzemysłowienie Polski i związane z tym liczebne wzmocnienie klasy robotniczej, jak również ostateczne usunięcie przywilejów urodzenia i majątku, potęgują siły postępu w kierunku socjalizmu. Pozytywne strony przemian dokonanych wysiłkiem narodu zostały jednak obciążone konsekwencjami metod bezlitosnego wyzysku ludzkiej pracy i gwałtu wobec społeczeństwa. Wyrasta nowa klasa, czerpiąca liczne przywileje z faktu posiadania nieograniczonej władzy i dyspozycji wszystkimi środkami produkcji. Klasa robotnicza została ubezwłasnowolniona w rygorach monopartii komunistycznej i upaństwowionych związków zawodowych. Zostały zniesione swobody polityczne i obywatelskie. Wzmógł się rozrost partyjnego protekcjonizmu, kacykowstwa i biurokratycznej bezduszności. Ustawodawstwo społeczne nie jest w pełni wykorzystywane. Następuje zanik życia ideologicznego mas, otwierając pole dla oddziaływania najwsteczniejszych tendencji, eksploatujących powszechne niezadowolenie.
PPS przeciwstawia dyktaturze i jej metodom rządzenia socjalistyczną alternatywę ułożenia wewnętrznych warunków życia w państwie polskim i jego stosunków zewnętrznych. Oznacza ona przede wszystkim zerwanie niewolniczej zależności Polski od ZSSR i oparcia stosunków ze Wschodem na zasadach pełnej równości, nieingerencji w sprawy wewnętrzne i współpracy gospodarczej na warunkach swobodnego wyboru decyzji. Nadzieje społeczeństwa w tym kierunku, jakie łączyły się z październikiem 1956 roku, nie zostały spełnione. Polska nie ma swobody w swej polityce zagranicznej, a własny polski model społeczno-gospodarczy rzucono do lamusa niezrealizowanych projektów.
Socjalizm polski reprezentuje dążenia mas społecznych do rozwoju życia wewnętrznego Polski i jej stosunków z innymi krajami w kierunku:
a) odzyskania pełnej swobody państwa polskiego w jego polityce zagranicznej i wewnętrznej ;
b) zagwarantowania obrony życia i wolności osobistej przed samowolą aparatu państwowego ;
c) odbudowania prawdziwie demokratycznego parlamentaryzmu, swobody krytyki i wyrażania opinii publicznej, swobody praktyk religijnych i zrzeszeń.
Jako pierwszy krok na tej drodze PPS widzi uwolnienie ruchu zawodowego od zależności wobec partii i rządu, wprowadzenie prawdziwego samorządu robotniczego w zakładach pracy i odzyskanie prawa do swobodnego życia ruchu socjalistycznego;
d) uniezależnienia życia naukowego i kulturalnego od władz publicznych i przeciwstawienie się konformizmowi, niszczącemu rozwój duchowy społeczeństwa i utrudniającemu swobodną twórczość naukową i artystyczną;
e) zreformowania ustroju społeczno-gospodarczego przez zdecydowane wejście na drogę gospodarki trójsektorowej, co znaczy, że obok sektora gospodarki państwowej społecznie kontrolowanej i samorządowej, zostanie dopuszczona do pełnego rozwoju swobodna demokratycznie rządząca się spółdzielczość oraz wyzwolona inicjatywa prywatna w zakresie drobnej produkcji, rzemiosła i usług, a polityka rolna oprze się zdecydowanie na samodzielnych gospodarstwach chłopskich, zabezpieczonych przed dalszym rozdrabnianiem i rozwijających samodzielnym wysiłkiem swą własną spółdzielczość wszelkiego typu;
f) ograniczenia ingerencji państwa przez rozszerzenie kompetencji organów samorządowych i uspołecznienie państwowych przedsiębiorstw przemysłowych, powołując do życia organy zarządu poszczególnych gałęzi produkcji z udziałem przedstawicieli załóg robotniczych i spożywców.
Represje i monopolistyczna propaganda w krajach dyktatury komunistycznej natrafiają, zwłaszcza w Polsce, na rosnący opór sił, zmierzających do realizacji alternatywy socjalistycznej. Klasa robotnicza odzyskuje, utraconą przez nagły wzrost, spoistość wewnętrzną, a wraz z tym rośnie solidarność robotnicza w walce z poczynaniami totalnej dyktatury. Pracownicy umysłowi i młodzież coraz silniej reagują na krzywdę społeczną, upokorzenie narodu i rosnące przywileje garstki rządzących. Chłopi i resztki drobnomieszczaństwa porzucając tęsknoty za niepowrotną przeszłością, widzą w socjalizmie demokratycznym realizację życia w wolności i dostatku. Nacisk tych sił zmusza dyktatury do pewnych ustępstw i rozluźnienia terroru. Ustępstwa te nie mogą jednak zadowolić mas pracujących, a nawet w szeregach partii komunistycznych budzą się prądy dążące do realizacji głębszych zmian. Narastają różne kierunki „rewizjonistyczne”, nacechowane przeważnie tendencjami nawrotu do źródeł myśli socjalistycznej i demokratycznej. Koordynacja tych wszystkich sił i skupienie ich na platformie socjalizmu demokratycznego jest podstawowym problemem obecnego okresu historii Europy środkowo-wschodniej, znajdującej się pod rządami komunistycznymi.
Zadanie PPS polega na: przyspieszeniu procesu koordynacji sił socjalizmu i demokracji przez wpływ na kształtowanie się opinii polskich robotników i pracowników zarówno w kraju jak i na emigracji; współpracy z międzynarodowym ruchem socjalistycznym, zawodowym i demokratycznym; uczestnictwie w jego walce o wolność i prawa dla świata pracy; oddziaływaniu na opinię wolnego świata w kierunku materialnej i politycznej pomocy narodowi polskiemu; rozwijaniu jak najszerszej współpracy kulturalnej z Polską.
Działając na wychodźstwie, PPS skupia i pragnie w większym jeszcze stopniu skupić w swych szeregach ludzi pracy fizycznej i umysłowej, by w każdym kraju przebywania: a) stworzyć silne ośrodki ideologicznego oddziaływania na kraj i emigrację, b) rozwijać polityczną akcję na terenie międzynarodowym, c) przygotować zastęp socjalistów polskich, czerpiących swe doświadczenia z osiągnięć ruchów socjalistycznych na Zachodzie, którzy po powrocie do kraju, w zmienionych warunkach będą zdolni do twórczej współpracy z polską klasą robotniczą w przebudowie Rzeczypospolitej.
PPS współpracuje z demokratycznymi ugrupowaniami politycznymi emigracji, przeciwstawiając się wszelkim ugrupowaniom prawicowym, usiłującym nadać emigracji charakter reakcyjny. PPS może występować wspólnie z całą polską emigracją polityczną wówczas, gdy chodzi o zabranie głosu przez wszystkich wolnych Polaków w sprawach najżywotniejszych dla narodu polskiego.
Powyższa deklaracja programowa została przyjęta na V Zjeździe emigracyjnej PPS (grupa Zygmunta Zaremby). Ostateczną jej redakcję powierzono Centralnej Radzie Partii, która zebrała się w Paryżu w 70. rocznicę powstania Polskiej Partii Socjalistycznej, 17-19 listopada 1962 r.