Organizacja Socjalistyczno-Niepodległościowa „Wolność”
Manifest wolności
[listopad 1939]
Po dwudziestu latach niepodległego bytu państwowego Polska padła ofiarą imperializmu i bezprzykładnej agresji hitlerowskich Niemiec.
W chwili najcięższej próby fatalnie zaciążyły na losach Polski błędy polityki zagranicznej, przenikanie reakcyjnych ideologii do kraju, panujący system rządzenia, zaniedbania w dziedzinie gospodarczej i społecznej oraz polityka ucisku mniejszości narodowych. W ciągu pierwszych dwudziestu lat niepodległego bytu Polska nie spłaciła swych zobowiązań, zaciągniętych w okresie walk o wolność w stosunku do szerokich mas ludu pracującego, które zostały całkowicie odsunięte od wpływu na losy państwa.
Głównym celem obozu rządzącego stało się dążenie do utrwalenia panującego systemu rządzenia i walka z każdym przejawem samodzielnych dążeń politycznych mas ludowych. Obóz rządzący sprzeniewierzył się tradycji walk niepodległościowych i przejął reakcyjną ideologię endecko-oenerowską. Sztandarowe hasło hitleryzmu, antysemityzm, stało się pomostem między systemem rządzenia a obozem nacjonalistycznym.
W tych warunkach Polska, pomimo zdecydowanej woli walki, przenikającej masy ludowe, nie mogła wytrzymać naporu najeźdźcy. Ziemie Rzeczypospolitej zostały okupowane przez obce armie, niosące przemoc i bezprawie. Polska jednak nie utraciła niepodległości, dopóki trwa walka.
Europa pogrążona została w otchłań wojny, której pierwszym aktem była ofiara krwi złożona przez Polskę. Hitlerowskie Niemcy narzuciły światu tę wojnę w imię swych dążeń imperialistycznych, godzących w interesy imperialne Anglii i Francji. Wojna ta jednak obok charakteru imperialistycznego posiada inne jeszcze oblicze: jest wojną pomiędzy hitleryzmem a demokracją, między totalizmem, barbarzyństwem, zdziczeniem kulturalnym i moralnym a ideą wolności i sprawiedliwości. To jest istotą obecnej wojny, tak, jak ją rozumieją najszersze masy ludności pracującej zarówno uciemiężonej Polski jak i Anglii Francji.
W wojnie tej ZSSR wbrew głoszonym do ostatniej chwili hasłom walki z faszyzmem i hitleryzmem współdziała czynnie z Niemcami hitlerowskimi. Wkroczenie wojsk sowieckich na terytorium Polski w porozumieniu z Niemcami w chwili najcięższych zmagań z najazdem hitlerowskim przekreśliło ostatecznie możliwości stawienia oporu Niemcom. W polityce zagranicznej ZSSR stosuje hitlerowskie metody nacisku i agresji wobec państw słabszych, na zewnątrz zaś stosuje terror wobec ruchu socjalistycznego. ZSSR przekreślił w ten sposób nadzieje, jakie masy ludowe wiązały z jego polityką, widząc w nim naturalnego sojusznika w walce z faszyzmem i hitleryzmem.
Hitleryzm musi ulec w tej wojnie; jednak zwycięstwo aliantów nie może oznaczać hegemonii jednych państw nad innymi. Z chaosu wojny wyłonić się musi nową Europa, zorganizowana na zasadach wolności politycznej i sprawiedliwości społecznej. Takiej Europy pragną miliony robotników, chłopów i pracowników umysłowych oraz żołnierzy walczących na wszystkich frontach.
Polska, mimo klęski militarnej, nadal walczy. Na ziemiach polskich ludność prowadzi codzienną bohaterską walkę z okupantami, przygotowując się do momentu, w którym rozegra się bój ostateczny; na zachodzie walczy Armia Polska, współdziałająca z armiami Francji i Anglii.
Wzywając szerokie masy ludu pracującego Polski do wytrwania w walce aż do ostatecznego zwycięstwa, nawiązujemy do tradycji bohaterskich walk o niepodległość i sprawiedliwość społeczną: od Powstania Kościuszkowskiego, poprzez Manifest Towarzystwa Demokratycznego, Rewolucję 1848 r., Powstanie Styczniowe, podziemną walkę bojowników niepodległości i Socjalizmu, poprzez rewolucyjną walkę proletariatu 1905 r., zbrojny czyn Legionów; ofiarny zryw mas pracujących 1920 r., tysiączne ofiary krwi i mienia ludu pracującego miast i wsi, walczącego o demokrację, przeciw ciemnym siłom reakcji w Polsce niepodległej, aż do nieustępliwej obrony ojczyzny przez polskiego chłopa i robotnika w tragicznych dniach września 1939 r.
Aby ofiara krwi, od wielu lat hojnie składana, nie poszła znowu na marne, cele walki formułujemy jak następuje:
Naczelnym celem walki polskich mas pracujących jest odbudowanie pełnej niezależności i niezawisłości politycznej Polski i ugruntowanie jej bytu w oparciu o zasady demokracji i sprawiedliwości społecznej.
W nowej Polsce musi być zapewniony decydujący wpływ na losy państwa masom ludowym: chłopom, robotnikom i pracownikom umysłowym. Ustrój polityczny i struktura społeczno-gospodarcza Polski muszą raz na zawsze wykluczyć możliwość istnienia uprzywilejowanych grup społecznych dążących do zagarnięcia władzy politycznej i panowania gospodarczego.
Ustrój państwowy Polski oparty być musi na zasadach demokracji politycznej, której gwarancje stanowią: demokratyczne przedstawicielstwo ludowe, wybierane na podstawie równego, tajnego, powszechnego, bezpośredniego i proporcjonalnego prawa wyborczego, odpowiedzialność rządu przed parlamentem, niezawisłość sądownictwa, demokratyczny samorząd o szerokim zakresie działania, wolność słowa, prasy, zgromadzeń i koalicji oraz nietykalność osobista obywateli. W tych warunkach dążenia polityczne i społeczne mas pracujących znajdą wyraz w powstaniu rządu robotniczo-chłopskiego, obdarzonego zaufaniem ludu i reprezentującego interesy wszystkich ludzi pracy.
Wpływy grup wielko-kapitalistycznych i ziemiańskich na losy Polski usunięte być muszą przez likwidację wielkiej własności ziemskiej drogą przeprowadzenia zupełnej i natychmiastowej reformy rolnej, przez uspołecznienie lub poddanie ścisłej kontroli społecznej aparatu kredytowego i wielkich zakładów przemysłowych, przez likwidację związków monopolistycznych, jak kartele, syndykaty itp. oraz przez popieranie drobnego rolnictwa i spółdzielczości i ochronę drobnych warsztatów pracy.
Siły zbrojne Polski oparte być muszą na trwałych podstawach demokratycznej organizacji uniemożliwiając wszelką kastowość.
Wszystkie narodowości w Polsce zagwarantowane mieć muszą pełne równouprawnienie polityczne, gospodarcze i kulturalne. Rasizm i antysemityzm muszą być usunięte z życia publicznego w Polsce.
Zrealizowany być musi postulat powszechnej i bezpłatnej oświaty dla wszystkich obywateli, a zwłaszcza dla dzieci chłopów i robotników.
Zapewniona być musi wolność nauki i swoboda wierzeń religijnych.
Wszyscy obywatele w nowej Polsce muszą mieć zapewnione prawo do pracy, ochronę pracy i zdrowia. Konieczna jest rozbudowa opartych na demokratycznym samorządzie ubezpieczeń społecznych.
Polityka zagraniczna Polski opierać się musi na ścisłym współdziałaniu i braterskim porozumieniu ze wszystkimi wolnymi ludami świata, w szczególności z narodami, z którymi Polska powołana jest do zgodnego sąsiedzkiego współżycia.
Walka o taką Polskę jest walką o wolność, sprawiedliwość i pokój. Walka o taką Polskę jest walką o socjalizm. W walce tej masy ludu pracującego nie są odosobnione. Zbiega się ona z walką mas pracujących całego świata przeciwko totalizmowi niosącemu ludom Europy kajdany i zagładę. Walcząc o wolność Polski walczymy o losy wszystkich narodów uciśnionych. Walczymy pod najszczytniejszym hasłem: „Za waszą wolność i naszą!”.
Niech żyje Niepodległa Polska Ludowa!
Niech żyje Demokracja i Sprawiedliwość społeczna!
Niech żyje wyzwolenie ludu pracującego miast i wsi!
Niech żyje międzynarodowa solidarność wszystkich ludzi pracy!
Niech żyje Socjalizm!
„WOLNOŚĆ”
Komitet Główny
7 listopada, 1939 r.
Powyższy tekst to manifest Organizacji Socjalistyczno-Niepodległościowej „Wolność”. Opublikowano go w „Z Pola Walki. Cele i drogi podziemnego ruchu robotniczego w Polsce (1939-1942)”, Nakładem „Nowej Polski”, Londyn 1943. Od tamtej pory prawdopodobnie nie był wznawiany. Na potrzeby Lewicowo.pl udostępnił i opracował Cezary Miżejewski.