PPS
Projekt Konstytucji RP Związku Polskich Posłów Socjalistycznych
[1920/21]
ROZDZIAŁ I
Zasady ogólne.
Art. 1
Państwo Polskie jest wolną i niepodległą Rzecząpospolitą. Cała władza w Rzeczypospolitej Polskiej pochodzi od ogółu obywateli państwa.Art. 2
Władzę najwyższą sprawuje w Rzeczypospolitej Sejm, wybrany przez ogół obywateli, pod bezpośrednią kontrolą narodu.Sejm jest najwyższą władzą ustawodawczą rozpatruje i zatwierdza projekty budżetu państwowego, tworzy naczelne organy władzy wykonawczej i kontroluje ich działalność.
Art. 3
Najwyższa władza wykonawcza w państwie należy do Prezydenta Rzeczypospolitej i Rady Ministrów, odpowiedzialnej przed Sejmem.Art. 4
Władzę sądową sprawują W Rzeczypospolitej sądy, ustanowione na mocy ustaw sejmowych, z Sądem Najwyższym na czele.Art. 5
Praca, jako podstawa Rzeczypospolitej, pozostaje pod jej szczególną ochroną. Państwowym przedstawicielstwem interesów pracy jest Izba Pracy, wybrana przez pracujących w sposób ustawą określony.Art. 6
Rzeczpospolita przystosowuje formy własności do potrzeb społecznych i interesów pracy. Wszystkie środki wytwarzania, komunikacji i wymiany podlegają kontroli Rzeczypospolitej.Państwo ujmować będzie w sposób ustawowo przepisany dojrzałe do uspołecznienia gałęzie produkcji pod swój zarząd bezpośredni.
Art. 7
Ziemie Rzeczypospolitej o ludności mieszanej pod względem narodowym lub w przeważnej części niepolskiej stanowić będą odrębne jednostki administracyjne.Na czele ziem takich staną Rady Ziemskie, wybrane przez powszechne, bez różnicy płci, równe, tajne, bezpośrednie i stosunkowe głosowanie wszystkich pełnoletnich obywateli państwa, a mieszkańców danej ziemi Rady sprawować będą władzę w granicach przepisanych ustawą, którą uchwali Sejm.
Art. 8
Miejscowe sprawy gospodarcze i kulturalne należą w granicach określonych przez ustawę sejmową do organów samorządu gminnego, miejskiego i powiatowego, wybranych przez powszechne bez różnicy płci, równe, tajne, bezpośrednie i stosunkowe głosowanie obywateli państwa, a mieszkańców danej gminy, miasta lub powiatu.Art. 9
Obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej jest każdy urodzony na terytorium państwa lub przyjęty do obywatelstwa polskiego w sposób ustawowo przepisany.Przyjęcie lub zrzeczenie się obywatelstwa polskiego odbywa się w sposób ustawowo przepisany.
ROZDZIAŁ II.
Prawa obywateli.
Art. 10
Wszyscy obywatele Rzeczypospolitej bez różnicy płci, pochodzenia, narodowości i wyznania są równi wobec prawa.Art. 11
Obywatele Rzeczypospolitej mają prawo zgromadzania się, zakładania stowarzyszeń i związków, wnoszenia petycji.Art. 12
Wolność sumienia, słowa i prasy poręcza się. Cenzura nie może być w żadnym wypadku wprowadzona.Nikt nie może być pociągany do odpowiedzialności za wyznawane i wypowiedziane w słowie, piśmie, druku czy formie obrazowej poglądy.
Ustawa osobna określi odpowiedzialność za nadużycie tej wolności.
Art. 13
Obywatel Rzeczypospolitej nie może być aresztowany ani poddany rewizji osobistej bez rozkazu władz sądowych z wyjątkiem schwytania na gorącym uczynku.Uwięzieni, którym w przeciągu 48 godzin nie zakomunikowano na piśmie z podpisem władz sądowych przyczyny aresztowania, odzyskują niezwłocznie wolność.
Art. 14
Każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej ma zupełną wolność zmiany miejsca pobytu i zamieszkania, a także przenoszenia swej własności w obrębie państwa.Art. 15
Obywatelom przysługuje wolność wychodźstwa – ograniczenie w tej dziedzinie może wprowadzić tylko ustawa.Art. 16
Mieszkanie obywatela Rzeczypospolitej jest nietykalne. Wkroczenie do mieszkania, rewizja domowa, zatrzymanie papierów i ruchomości dokonywać się może tylko na mocy pisemnego rozkazu władz sądowych i w wypadkach ustawowo przewidzianych.Art. 17
Korespondencja obywatela Rzeczypospolitej jest nietykalna.Tajemnica korespondencji może być naruszona tylko w wypadkach ustawowo przewidzianych, na mocy rozkazu sądowego.
Art. 18
Kara śmierci, kara cielesna i wszelkie kary obrażające godność ludzką, znoszą się.Art. 19
Każdy Kościół i związek religijny może urządzać zbiorowe i publiczne nabożeństwa. Kościoły i związki religijne podlegają ogólnym przepisom o stowarzyszeniach.Art. 20
Nauka i nauczanie jest wolne.Każdy obywatel Rzeczypospolitej ma prawo nauczać, założyć szkołę lub zakład wychowawczy, jako też objąć w nim kierownictwo pod warunkami ustawowo określonymi.
Art. 21
Nauczanie w szkołach utrzymywanych przez państwo albo przez organy samorządowe, winno być bezpłatne.Swoboda rozwoju narodowego i kulturalnego mniejszości narodowych jest w granicach jedności państwowej zagwarantowana.
Art. 22
Cudzoziemiec, przebywający na terytorium Rzeczypospolitej, znajduje się pod opieką ustawy niniejszej i korzysta z praw osobistych, przez nią obywatelom państwa zapewnionych.Art. 23
Zawieszenie swobód obywatelskich i wprowadzenie stanu wyjątkowego na calem terytorium Rzeczypospolitej może być dokonane jedynie na mocy uchwały Sejmu, powziętej większością 2/3 głosów.Art. 24
Zawieszenie swobód obywatelskich i wprowadzenie stanu wyjątkowego na części terytorium Rzeczypospolitej może być dokonane na mocy uchwały Sejmu, powziętej zwykłą większością głosów.Wyjątek od zasady powyższej przewiduje art. 25 ustawy konstytucyjnej.
Art. 25
Jeżeli Rada Ministrów uważa za konieczne ze względu na bezpieczeństwo państwa zawiesić swobody obywatelskie i wprowadzić stan wyjątkowy w czasie trwania przerwy pomiędzy sesjami Sejmu, odnośny dekret wydaje Prezydent Rzeczypospolitej z kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów i wszystkich ministrów.Art. 26
W razie wydania przez Prezydenta Rzeczypospolitej dekretu o zawieszeniu swobód obywatelskich i wprowadzeniu stanu wyjątkowego zgodnie z art. 25 ustawy niniejszej, Sejm zbiera się automatycznie ósmego dnia od daty opublikowania dekretu.Dekret taki, nie zatwierdzony przez Sejm w ciągu 24 godzin od chwili otwarcia posiedzenia, traci moc prawa.
Art. 27
Wszelkie tytuły – z wyjątkiem naukowych – znoszą się na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obywatelowi Rzeczypospolitej nie wolno przyjmować żadnych orderów cudzoziemskich.ROZDZIAŁ III.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 28
Sejm Rzeczypospolitej składa się z posłów wybranych na lat trzy przez powszechne bez różnicy płci, równe, tajne, bezpośrednie, stosunkowe (proporcjonalne) głosowanie wszystkich obywateli państwa, którzy ukończyli lat 20 (dwadzieścia), z wyjątkiem pozbawionych sądownie praw obywatelskich i chorych umysłowo.Art. 29
Ordynację wyborczą do Sejmu określi ustawa specjalna.Art. 30
Sejm sam sprawdza ważność wyborów.Art. 31
Sejm wybiera swego Marszałka i całe Prezydium sejmowe opracowuje i zatwierdza swój regulamin wewnętrzny.Art. 32
Posiedzenia Sejmu są jawne.Posiedzenie tajne może być zarządzone jedynie na mocy uchwały sejmowej, powziętej większością 2/3 głosów. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zgodne z prawdą sprawozdanie z posiedzenia publicznego Sejmu.
Art. 33
Pierwszą sesję nowo wybranego Sejmu zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej dekretem kontrasygnowanym przez Prezesa Rady Ministrów i wszystkich Ministrów. Sejm obraduje w permanencji; odroczenie sesji może nastąpić tylko na podstawie uchwały Sejmu i nie dłużej, niż na 3 miesiące.Art. 34
Posłowie sejmowi są nietykalni i nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za działalność wynikającą z ich stanowiska jako posłów sejmowych, ani też za oświadczenia lub zachowanie się w Sejmie czy w komisjach sejmowych. Byli posłowie sejmowi nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za postępki przedsiębrane i słowa wygłaszane w charakterze posła, i wynikające z ich poprzedniego stanowiska, jako posłów.Art. 35
Postępowanie karne przeciwko posłowi na Sejm, pozbawienie go wolności, dokonanie rewizji osobistej lub rewizji mieszkania, zatrzymanie papierów i ruchomości, stanowiących własność posła, nie może mieć miejsca bez uprzedniej zgody Sejmu, wyrażonej większością 2/3 głosów.Postępowanie karne przeciwko posłowi winno być na żądanie Sejmu wstrzymane aż do wygaśnięcia mandatu poselskiego.
Art. 36
Posłowie pobierają stałe uposażenie miesięczne w wysokości określonej ustawowo.Art. 37
Dla prawomocności uchwał sejmowych wymagana jest obecność przynajmniej połowy ogólnej liczby posłów.Art. 38
Wszelkie uchwały Sejmu, z wyjątkiem dotyczących spraw zastrzeżonych w niniejszej ustawie konstytucyjnej, zapadają zwykłą większością głosów.Art. 39
Żadna ustawa nie może być wydana bez zgody Sejmu, wyrażonej w sposób regulaminowo ustalony.Ustawa uchwalona przez Sejm zyskuje moc obowiązującą w terminie przez nią samą określonym.
Art. 40
Sejm ustala corocznie budżet państwa, zawierający obliczenie przychodów i rozchodów Rzeczypospolitej na rok następny.Budżet może być przekraczany, poszczególne pozycje mogą być zwiększane lub zmniejszane tylko za zgodą Sejmu.
Art. 41
Zaciągnięcie pożyczki państwowej, pozbycie, zamiana i obciążenie nieruchomego majątku państwowego, przyjęcie gwarancji finansowej przez Rzeczpospolitą może nastąpić tylko za zgodą Sejmu.Sejm wykonuje nadzór nad długami państwa, zatwierdza plan umorzenia długów.
Art. 42
Rada Ministrów przedstawia corocznie Sejmowi zamknięcie rachunków dla uzyskania absolutorium.Art. 43
Sejm ustala stan liczebny wojska, organizację powszechnego uzbrojenia ludu, przepisy służbowego regulaminu wojskowego.Art. 44
Prawo wnoszenia projektów ustaw na Sejm przysługuje:a) poszczególnym frakcjom, zarejestrowanym w Prezydium Sejmowym;
b) poszczególnym posłom, w liczbie nie mniejszej od piętnastu;
c) Prezydentowi Rzeczypospolitej, Radzie Ministrów i każdemu ministrowi z osobna;
d) Izbie Pracy w myśl art. 86 niniejszej ustawy konstytucyjnej, i
e) bezpośrednio obywatelom Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającym czynne prawo wyborcze, w liczbie nie mniejszej od stu tysięcy.
Projekty ustaw, zgłaszane bezpośrednio przez obywateli, winny być wnoszone na ręce Marszałka Sejmu w formie oświadczenia na piśmie z podpisami własnoręcznymi, poświadczonymi przez urzędy gminne lub władze sądowe.
Art. 45
Posłowie mogą zgodnie z przepisami regulaminu wewnętrznego Sejmu zwracać się do Rady Ministrów i ministrów poszczególnych z interpelacjami i zapytaniami, na które ministrowie winni udzielać odpowiedzi.Art. 46
Sejm może skierowywane do niego petycje przekazywać Radzie Ministrów lub ministrom poszczególnym.Na życzenie Sejmu minister musi udzielić wyjaśnień w sprawie, której petycja dotyczy.
Art. 47
Sejm może wyłaniać dla zbadania poszczególnych spraw komisje z prawem wzywania świadków, przyjmowania zeznań ustnych i pisemnych, przesłuchiwania osób zainteresowanych.Zadania i kompetencje takich komisji winny być ustalone każdorazowo w uchwale osobnej.
Art. 48
Sejm może się rozwiązać przed wygaśnięciem mandatów poselskich na mocy uchwały własnej, powziętej większością 2/3 głosów.Art. 49
Sejm może być rozwiązany przez Prezydenta Rzeczpospolitej przed wygaśnięciem mandatów poselskich:a) na żądanie Rady Ministrów, poparte przez 1/3 ogólnej liczby posłów;
b) na żądanie przynajmniej 300 000 obywateli, posiadających czynne prawo wyborcze; żądanie to musi być wyrażone w formie złożonego na ręce Prezydenta Rzeczypospolitej oświadczenia na piśmie z podpisami własnoręcznymi, poświadczonymi przez urzędy gminne lub władze sądowe.
Art. 50
W razie rozwiązania Sejmu przed wygaśnięciem mandatów poselskich, tak samo, jak w wypadku wygaśnięcia tych mandatów, wybory do Sejmu następnego odbyć się muszą najdalej dziewięćdziesiątego dnia od daty rozwiązania lub wygaśnięcia mandatów.ROZDZIAŁ IV.
Glosowanie ludowe.
Art. 51
Każda ustawa i uchwała Sejmu może być poddana głosowaniu ludowemu:a) na mocy uchwały Sejmu;
b) na życzenie Prezydenta Rzeczypospolitej i Rady Ministrów, poparte przez przynajmniej 1/3 ogólnej liczby posłów, wyrażone w terminie dwutygodniowym od daty powzięcia w danej sprawie odnośnej decyzji sejmowej;
c) na życzenie Izby Pracy w wypadkach przewidzianych w art. 86 ustawy niniejszej, wyrażone w ciągu miesiąca;
d) na żądanie przynajmniej 100 000 obywateli, posiadających czynne prawo wyborcze; żądanie to musi być wyrażone w formie złożonego na ręce Marszałka Sejmu oświadczenia na piśmie z podpisami własnoręcznymi, poświadczonymi przez urzędy gminne lub władze sądowe. Zgłoszenie żądania co do poddania danej ustawy lub uchwały głosowaniu ludowemu powinno nastąpić w ciągu miesiąca, nie wstrzymuje ono wykonania ustawy uchwalonej przez Sejm.
Art. 52
W głosowaniu ludowym uczestniczą wszyscy posiadający czynne prawo wyborcze obywatele państwa. Decyzje głosowania ludowego zapadają zwykłą większością oddanych głosów. Termin głosowania ludowego ogłasza Prezydent Rzeczypospolitej po porozumieniu z Marszałkiem Sejmu dekretem z kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów i wszystkich ministrów.Art. 53
Ustawa osobna określi sposób przeprowadzenia i organizację głosowania ludowego.ROZDZIAŁ V.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 54
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest wybierany na lat sześć w głosowaniu tajnym absolutną większością głosów przez wyborcze Zgromadzenie Narodowe specjalnie w tym celu powołane.Art. 55
Zgromadzenie Narodowe składa się z podwójnej ilości w stosunku do posłów sejmowych członków, wybranych według sejmowej ordynacji wyborczej.Art. 56
Zgromadzenie Narodowe jest zwoływane przez Prezesa Sądu Najwyższego na sześć miesięcy przed upływem terminu urzędowania Prezydenta poprzedniego.Na posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Prezes Sądu Najwyższego.
Ważność mandatów członków Zgromadzenia sprawdza Komisja, złożona w 1/3 z posłów na Sejm, w 1/3 z członków samego Zgromadzenia i w 1/3 z przedstawicieli sądownictwa, powołanych przez Sąd Najwyższy.
Regulamin wewnętrzny dla Zgromadzenia opracowuje i zatwierdza Sejm.
Art. 57
Głosowanie członków Zgromadzenia Narodowego jest obowiązkowe.Jeżeli żaden z postawionych kandydatów nie otrzyma od razu większości absolutnej oddanych głosów, odbywa się glosowanie powtórne, względnie potrójne itd., przy tym kandydaci, którzy otrzymali najmniejszą ilość głosów, kolejno odpadają, dopóki nie pozostanie dwóch tylko, pomiędzy którymi rozstrzyga głosowanie ostateczne.
Art. 58
Prezydentem Rzeczypospolitej może być każdy obywatel państwa, o ile posiada czynne prawo wyborcze.Ta sama osoba może być wybierana na stanowisko Prezydenta ponownie.
Art. 59
W razie śmierci Prezydenta Sejm zarządza niezwłocznie wybory do Zgromadzenia Narodowego.W razie śmierci lub ciężkiej choroby Prezydenta obowiązki jego pełni zastępczo Marszałek Sejmu.
Art. 60
Prezydent Rzeczypospolitej może być postawiony w stan oskarżenia przez Sejm uchwałą, powziętą większością 2/3 głosów, za zdradę kraju, pogwałcenie konstytucji lub przestępstwo karne.Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia tym samem zawiesza go w czynnościach.
Postawionego w stan oskarżenia Prezydenta sądzi w pierwszej i ostatniej instancji Sąd Najwyższy z udziałem przysięgłych.
W wypadku podobnym obowiązki Prezydenta przechodzą na Marszałka Sejmu.
Art. 61
Prezydent Rzeczypospolitej pobiera ustawowo określone uposażenie, którego wysokość nie może być w czasie jego urzędowania zmniejszona.Art. 62
Prezydent reprezentuje Rzeczpospolitą Polską w stosunkach międzynarodowych, czuwa nad wykonywaniem ustaw, wydaje rozporządzenia i dekrety, powołuje i przyjmuje dymisję jak Prezesa Rady Ministrów, tak również na wniosek tego ostatniego, ministrów poszczególnych.Art. 63
Prezydent Rzeczypospolitej wypowiada na wniosek Rady Ministrów i za uprzednią zgodą Sejmu wojnę i zawiera pokój. Prezydent zawiera w imieniu Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów i za uprzednią zgodą Sejmu traktaty i umowy wszelkiego rodzaju z innymi państwami.Art. 64
Dekrety Prezydenta Rzeczypospolitej muszą być kontrasygnowane przez Prezesa Rady Ministrów i wszystkich ministrów.Wszelkie rozporządzenia Prezydenta muszą być kontrasygnowane przez Prezesa Rady Ministrów i tego ministra, którego resortu dana sprawa dotyczy.
Art. 65
Prezydent mianuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów i odnośnych ministrów ambasadorów, konsulów, funkcjonariuszy dyplomatycznych, oraz innych wyższych urzędników cywilnych i wojskowych zgodnie z przepisami, które określi ustawa osobna.Prezydent odwołuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów i ministra spraw zagranicznych ambasadorów, konsulów i funkcjonariuszy dyplomatycznych.
Inni urzędnicy wojskowi i cywilni mogą być usuwani z zajmowanych stanowisk tylko w sposób ustawowo przewidziany.
ROZDZIAŁ VI.
Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 66
Rada Ministrów składa się ze wszystkich ministrów pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów. W razie obecności na posiedzeniu Rady Ministrów Prezydenta Rzeczypospolitej, przewodniczy ten ostatni.Art. 67
Poseł na Sejm, powołany na stanowisko ministra, nie traci przez to mandatu poselskiego.Ministrowie, powołani spoza Sejmu, mają prawo uczestniczenia w posiedzeniach sejmowych z głosem doradczym.
Ministrowie i wszelcy w ogóle przedstawiciele Rządu mogą zabierać głos na posiedzeniach Sejmu i komisji sejmowych poza koleją mówców.
Art. 68
W imieniu Rady Ministrów występuje jej Prezes bądź też minister do tego upoważniony przez samą Radę albo przez Prezesa.Art. 69
Rada Ministrów jest solidarnie – z wyjątkiem wypadku, gdy Prezes Rady Ministrów zgłasza oficjalnie odpowiednie zastrzeżenie – odpowiedzialna przed Sejmem za działalność swoją i działalność każdego ministra z osobna.Minister pracy jest odpowiedzialny także przed Izbą Pracy.
Art. 70
Rada Ministrów kieruje sprawami Państwa w granicach ustaw obowiązujących i uchwał sejmowych, sprawuje bezpośrednio lub za pośrednictwem urzędów odnośnych nadzór nad Radami ziemskimi i organami samorządu, koordynuje działalność poszczególnych władz państwowych.Ziemie posiadające autonomię i mniejszości narodowe, zamieszkałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, mają w Radzie Ministrów odrębnych przedstawicieli ministrów dla spraw danej ziemi lub narodowości.
Art. 71
Rada Ministrów musi ustąpić na żądanie Sejmu.Art. 72
Minister pojedynczy lub cała Rada Ministrów może być postawiona przez Sejm uchwałą, powziętą większością 2/3 głosów, w stan oskarżenia za wszelki czyn czy zaniedbanie, przez które minister pogwałci konstytucję lub inną ustawę obowiązującą i to przy pełnieniu czynności urzędowych.Ministrów, postawionych w stan oskarżenia przez Sejm, sądzi w pierwszej i ostatniej instancji Sąd Najwyższy, z udziałem przysięgłych.
Za wszelkie przekroczenia karne jak również w sprawach cywilnych ministrowie oraz urzędnicy wojskowi i cywilni odpowiadają przed sądami zwykłymi.
ROZDZIAŁ VII.
Praca i jej przedstawicielstwo.
Art. 73
Praca zarobkowa dzieci poniżej lat 15, praca nocna kobiet i robotników młodocianych w gałęziach przemysłu szkodliwych dla ich zdrowia, jest zakazane.Art. 74
Wszyscy utrzymujący się z pracy zarobkowej będą mieli, zgodnie z przepisami, które ustali ustawa specjalna, zapewnioną pomoc i opiekę prawa, całkowitą swobodę organizowania się i walczenia o lepsze warunki bytu, zabezpieczone utrzymanie na wypadek choroby, kalectwa, braku pracy, a także w starości.Art. 75
Wolność strajków jest zagwarantowana.Art. 76
Ustawy osobne określą minimum płacy zarobkowej i maksymalny dzień pracy w poszczególnych gałęziach przemysłu.Art. 77
W poszczególnych zakładach przemysłowych utworzone będą robotnicze komitety fabryczne, względnie kopalniane, do reprezentowania i obrony interesów pracy, ewentualnie – uczestnictwa w zarządzie przedsiębiorstwa.Ustawa osobna określi kompetencje i sposób wyboru tych komitetów.
Art. 78
Dla reprezentowania i obrony potrzeb i dążeń wszystkich obywateli Rzeczypospolitej utrzymujących się z pracy najemnej, zostaje powołana Izba Pracy, złożona z tyluż członków, ilu posłów zasiada w Sejmie, i wybrana na lat trzy przez Rady Delegatów Robotniczych miast i wsi, związki zawodowe robotników i przez organizacje pracowników umysłowych, wynajmujących swą pracę przedsiębiorcom lub państwu w stosunku do ilości pracujących każdej kategorii.Ustawa osobna określi szczegółową ordynację wyborczą do Izby Pracy.
Art. 79
Izba Pracy sama sprawdza ważność wyborów.Art. 80
Izba Pracy wybiera swego przewodniczącego i całe Prezydium, opracowuje i zatwierdza swój regulamin wewnętrzny.Art. 81
Posiedzenia Izby Pracy są jawne.Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za zgodne z prawdą sprawozdanie z publicznego posiedzenia Izby Pracy.
Art. 82
Izba Pracy sama wyznacza terminy swoich posiedzeń plenarnych, nie rzadziej jednak, niż raz na trzy miesiące. Nadzwyczajne posiedzenia plenarne zwołuje Przewodniczący na mocy uchwały Prezydium, na żądanie Sejmu, Prezydenta Rzeczypospolitej, Rady Ministrów, na żądanie przynajmniej 1/3 członków Izby Pracy.Pierwsze posiedzenie plenarne nowo wybranej Izby Pracy zwołuje Prezydent Rzeczypospolitej dekretem specjalnym z kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów i ministra pracy.
Art. 83
Członkowie Izby Pracy nie mogą być pociągani do odpowiedzialności za działalność wynikającą z ich stanowiska jako członków Izby Pracy.Art. 84
Członkowie Prezydium Izby Pracy i stałych komisji pobierają stałe uposażenie miesięczne w wysokości określonej ustawowo. Członkowie pozostali pobierają diety od obecności na posiedzeniu i zwrot kosztów podróżyArt. 85
Dla prawomocności uchwał Izby Pracy wymagana jest obecność przynajmniej połowy jej członków.Wszelkie uchwały Izby Pracy, za wyjątkiem dotyczących spraw zastrzeżonych w niniejszej ustawie konstytucyjnej, zapadają zwykłą większością głosów.
Art. 86
Wszelkie projekty ustaw, dotyczących prawnej ochrony pracy, prawodawstwa fabrycznego, prawodawstwa strajkowego, ubezpieczeniowego i w ogóle stosunków pomiędzy pracą a kapitałem, muszą być przed ich uchwaleniem skierowane do Izby Pracy dla uzyskania jej opinii.Art. 87
We wszystkich sprawach wymienionych w art. 86, Izbie Pracy przysługuje prawo wnoszenia ustaw na Sejm.Art. 88
Izba Pracy może uchwałą, powziętą większością 2/3 głosów, zażądać poddania uchwały lub ustawy przyjętej, względnie odrzuconej w Sejmie, głosowaniu ludowemu, jeżeli w wynikach głosowania sejmowego widzi szkodę oczywistą dla interesów pracy.Art. 89
Izba Pracy może na mocy uchwały, powziętej większością głosów, zwracać się do ministrów z interpelacjami i zapytaniami, na które ministrowie winni są udzielać odpowiedzi.Komisje Izby Pracy mogą w sprawach wymienionych w art. 86 niniejszej ustawy żądać od władz rządowych potrzebnych im wyjaśnień i materiałów.
Art. 90
Minister pracy może być postawiony przez Izbę Pracy uchwałą, powziętą większością 2/3 głosów, w stan oskarżenia w wypadkach i trybem przewidzianym w art. 72 ustawy niniejszej.ROZDZIAŁ VIII.
Sądownictwo.
Art. 91
Nikt nie może być pozbawiony swego właściwego sądu.Art. 92
Wymiar sprawiedliwości sprawują sądy w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.Organizacja i zakres działania wszelkich sądów, tudzież zorganizowanie kompetencji sądów z jednej i władz administracyjnych z drugiej strony winny być określone w drodze ustawodawczej.
Art. 93
Sędziowie są niezależni, niezawiśli, podporządkowani tylko ustawom.Sędziowie są mianowani dożywotnio w sposób określony przez ustawę.
Sędzia może być złożony z urzędu, zawieszony w urzędowaniu lub przeniesiony w stan spoczynku tylko w wypadkach ustawowo przewidzianych i trybem przez ustawę określonym.
Art. 94
Rozprawy przed Sądem Rzeczypospolitej Polskiej muszą być we wszystkich instancjach jawne i publiczne.We wszelkich sprawach karnych orzekają wyłącznie sądy przysięgłych.
Art. 95
Sądy nie mogą kwestionować prawomocności ustaw, mogą natomiast kwestionować prawomocność dekretów i rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej, rozporządzeń Rady Ministrów i ministrów poszczególnych, postanowień Sejmów ziemskich i organów samorządowych, rozporządzeń wszelkich władz administracyjnych.Art. 96
Sąd Najwyższy jest wybierany w połowie przez Sejm, w połowie przez korporację sędziowską w myśl przepisów, które określi ustawa specjalna.Prezesa Sądu Najwyższego powołuje osobno Sejm.
Art. 97
Skargi, wytoczone przeciwko urzędnikom cywilnym i wojskowym, a także przeciwko państwu, podlegają kompetencji sądów zwykłych; bieg spraw tych nie może być uzależniony od zgody władz administracyjnych.Art. 98
Spory o kompetencję pomiędzy władzami ogólnopaństwowymi a ziemskimi i samorządowymi rozstrzyga w pierwszej i ostatniej instancji Sąd Najwyższy.Spory o kompetencji pomiędzy władzami administracyjnymi a sądowymi rozstrzyga w pierwszej i ostatniej instancji Trybunał Kompetencyjny, orzekający pod przewodnictwem Prezesa Sądu Najwyższego.
Art. 99
Trybunał Kompetencyjny składa się w połowie z sędziów Sądu Najwyższego, przez sam Sąd wybranych, w połowie z osób powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów.Trybunał Kompetencyjny sam orzeka o swojej kompetencji.
Art. 100
Amnestia może być udzielona tylko w drodze ustawodawczej.Prawo łaski i złagodzenia kary przysługuje Prezydentowi Rzeczypospolitej.
Prezydent nie może stosować tego prawa do ministrów, zasądzonych na skutek postawienia ich w stan oskarżenia przez Sejm.
ROZDZIAŁ IX.
Zmiana Ustawy.
Art. 101
Niniejsza Ustawa Konstytucyjna może być zniesiona, zastąpiona przez inną lub zmieniona całkowicie lub częściowo tylko w drodze ustawodawczej, przy tym odnośne uchwały Sejmu winny zapadać większością 2/3 głosów z zastrzeżeniem zawartym w art. art. 51 i 88.Powyższy projekt Konstytucji RP powstał w roku 1920 i na początku 1921 w gronie działaczy PPS (czołową rolę odegrał Mieczysław Niedziałkowski, któremu wsparcia udzielali głównie Kazimierz Czapiński, Ignacy Daszyński i Herman Lieberman) i zgłoszony do prac sejmowych przez Związek Polskich Posłów Socjalistycznych. Ostatecznie w trakcie głosowań i prac parlamentarnych przyjęto w dniu 17 marca 1921 r. Konstytucję RP, która nie zawierała kluczowych zapisów projektu socjalistycznego (m.in. jednoizbowego parlamentu i Izby Pracy), choć posłom-socjalistom udało się przeforsować w ustawie zasadniczej sporo szczegółowych zapisów w duchu postępowym.
Tekst powyższego dokumentu przedrukowujemy za broszurą „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r oraz Projekt Związku Polskich Posłów Socjalistycznych, opracowany przez posła M. Niedziałkowskiego, wstępem zaopatrzył poseł K. Czapiński”, Nakładem Księgarni Robotniczej, Warszawa, brak daty wydania, ze zbiorów Remigiusza Okraski, poczyniono drobne poprawki interpunkcyjne i gramatyczne wedle obecnych reguł.