Zygmunt Zaremba
Powitanie do Kongresu Międzynarodówki Socjalistycznej w stulecie jej powstania
[1964]
Powstanie polskie 1864 roku dało natchnienie dla manifestacji w sali St. James w Londynie, która była pierwszym zaczątkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników. Dziś znów oczy polskich socjalistów zwracają się ku Międzynarodówce z nadzieją, że socjalizm zburzy wszędzie na świecie niewolę, gwałt i krzywdę, które dzisiaj znowu są udziałem polskiego ludu.
Przedstawiciele polskiej myśli demokratycznej i socjalistycznej budowali z Marksem i Engelsem pierwszą Międzynarodówkę. Założyciele Polskiej Partii Socjalistycznej należeli do organizatorów kongresu paryskiego, który powołał do życia drugą Międzynarodówkę. W jej historii nasz polski wkład zaznaczył się między innymi wprowadzeniem do programu socjalizmu sprawy wolności narodowej.
Na zawsze pozostanie w pamięci ludu polskiego fakt, że Międzynarodówka nigdy nie uznała rozbiorów. Polski i socjalizm polski był w niej reprezentowany przez jednolitą delegację łącznie z trzech zaborów.
W swej pracy i walce nasza partia poniosła olbrzymie ofiary, ale i jej dorobek jest ogromny. Dziełem PPS była w dużej mierze odbudowa państwa polskiego i nadanie mu podwalin demokratycznych oraz szerokiego ustawodawstwa społecznego. Dzięki naszej partii prąd faszystowski nie przybrał w Polsce takich rozmiarów jak w innych krajach. Gdy przyszła druga wojna światowa socjalizm polski stał na czele Podziemnego Państwa wiodąc nieubłaganą walkę z okupantem.
Osiemdziesiąt procent działaczy partyjnych zginęło z rąk hitlerowskich i NKWD. Dzięki imperialistycznemu podziałowi świata Polska znalazła się pod dyktaturą komunistyczną, ale posiew polskiego socjalizmu wyrósł Poznaniem i Październikiem 1956 roku.
Wierzymy że dzięki sile i wierności ruchu socjalistycznego dla sprawy socjalizmu i wolności przełamane zostaną na całym świecie zapory komunistycznego totalizmu i znów otworzą się drogi dla twórczej pracy Polskiej Partii Socjalistycznej w wolnej Polsce.
Zygmunt Zaremba
5 września 1964 r. w Sali „Palais des Beaux-Arts” w Brukseli odbyła się uroczysta akademia dla uczczenia stulecia Międzynarodówki, z udziałem 2000 osób. Akademia poprzedzała IX Kongres Międzynarodówki Socjalistycznej. Powyższe powitanie Zygmunta Zaremby oraz jego wystąpienie w imieniu Unii Socjalistycznej Europy Środkowo-Wschodniej zostało zdjęte z porządku obrad pod pretekstem braku czasu, choć prawdopodobnie wpływ na to miał konflikt między środowiskiem Zaremby oraz grupą Adama Ciołkosza w łonie polskich emigrantów-socjalistów i niechęć organizatorów uroczystości do faworyzowania któregoś z odłamów. Powyższy tekst został pierwotnie opublikowany w „Robotniku” nr 7-8 (lipiec-sierpień) 1964 oraz piśmie emigracyjnego PSL „Jutro Polski”. Przedruk za „Robotnikiem”. Na potrzeby Lewicowo.pl udostępnił i przygotował Cezary Miżejewski.
Zygmunt Zaremba (1895-1967) – wybitny działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, jej radykalnego skrzydła, w międzywojniu kilkakrotnie poseł na Sejm, ceniony publicysta i redaktor prasy lewicowej (m.in. „Robotniczego Przeglądu Gospodarczego”), działacz spółdzielczości robotniczej, teoretyk polskiego socjalizmu. We wrześniu 1939 r. pomysłodawca i organizator Robotniczych Batalionów Obrony Warszawy. W czasie okupacji współtwórca PPS – WRN (Wolność, Równość, Niepodległość), antyhitlerowskiej i antysowieckiej. Współautor Programu Polski Ludowej – wizji przemian ustrojowych w Polsce powojennej. Od początku roku 1944 jeden z przedstawicieli socjalistów w podziemnej Radzie Jedności Narodowej. Uczestnik Powstania Warszawskiego w Śródmieściu, redagował w jego trakcie dziennik „Robotnik”. Po kapitulacji pozostał w podziemiu, nie ujawniając się również po wkroczeniu Sowietów i ustanowieniu władz komunistycznych. Od roku 1946, zagrożony aresztowaniem przez komunistów, na emigracji politycznej we Francji, gdzie współtworzył zagraniczny ośrodek socjalistów polskich oraz prowadził ośrodek wydawniczy, propagujący za pomocą czasopism i książek ideały lewicy antykomunistycznej. Nie powrócił do kraju, zmarł na emigracji.