Adam Ciołkosz
Na 1 Maja 1970 roku
Robotnicy, chłopi, pracownicy umysłowi! W dniu święta 1 maja myśli i uczucia nasze biegną do Polskiej Partii Socjalistycznej, do jej dorobku i do jej zawsze żywej ideologii i programu. Nasze święto majowe i nasz bojowy znak czerwonego sztandaru przywłaszczyła sobie PZPR, ale nie ona nauczyła proletariat polski prowadzić walkę o socjalizm, o ustrój wolności człowieka, wolności narodowej, wolności pracy i sprawiedliwości społecznej. Tę walkę podjęła w roku 1892 Polska Partia Socjalistyczna. Podjęła ją przeciwko klasom posiadającym, obcym i rodzimym kapitalistom i obszarnikom, przeciwko wstecznictwu wszelkiego rodzaju, przeciwko trzem mocarstwom zaborczym: Rosji, Niemcom i Austrii. Wszystko, co sobie polska, klasa robotnicza wywalczyła i zdobyła aż po rok 1939, pozostaje na zawsze związane z tymi trzema literami PPS. Z nimi się również wiąże walka czynna polskiej klasy robotniczej z najazdem zbrojnym hitleryzmu i okupacją, także i wtedy, gdy Rosja Sowiecka złączona była przyjaźnią z Trzecią Rzeszą niemiecką. Tego wszystkiego proletariat polski nie zapomniał i nie zapomni. Wprawdzie PPS i inne niezależne organizacje klasy pracującej obłożone są dzisiaj zakazem, a tworzenie organizacji podziemnych nie jest w obecnym okresie wskazane, lecz spuścizna PPS weszła na zawsze w pamięć zbiorową polskiej klasy robotniczej, co więcej, weszła w jej sposób myślenia. W tym gwarancja naszej przyszłości.
Zadaniem naszym jest dzisiaj odkłamanie treści wyrazu „socjalizm”, oczyszczenie tego pojęcia z nalotu zbrodni leninizmu i stalinizmu, przywrócenie czerwonemu sztandarowi jego nieskalanego blasku. Przed klasą robotniczą staje zadanie wywalczenia demokracji socjalistycznej, to znaczy wolności sumienia, myśli, słowa żywego i drukowanego, zgromadzeń i pochodów, związków zawodowych i stronnictw politycznych na gruncie społecznych form gospodarczych. Przed klasą robotniczą staje zadanie urzeczywistnienia starego pepesowskiego hasła „Wiedza dla ludu, władza dla ludu, fabryki i ziemia dla ludu”. Dla ludu, a nie dla nowej klasy panującej, która w oparciu o żandarmskie metody własne i o moskiewski protektorat traktuje zakłady pracy i w ogóle całą Polskę jako swój folwark, wysługując się w zamian za to imperialistycznym interesom Kremla. Rzekomej dyktaturze proletariatu, a w rzeczywistości dyktaturze Biura Politycznego, przeciwstawiamy naszą starą pepesowską myśl o rządzie robotniczo-chłopskim, pochodzącym z wolnych wyborów, zgodnym z wolą polskiego narodu i podporządkowanym jego interesom. Rząd ten zniesie wszelki ucisk i wyzysk, także ucisk i wyzysk mas pracujących przez partię rzekomo robotniczą i przez władzę rzekomo ludową. Rząd ten, niepodległy rząd robotniczo-chłopski, przyniesie Polsce i ludowi polskiemu wolność i sprawiedliwość.
Zaplątany w rosnące i nieprzezwyciężalne sprzeczności wewnętrzne, tak zwany światowy system socjalistyczny, kierowany z Moskwy, rozkłada się w naszych oczach coraz bardziej. Nie wybawi go z tych sprzeczności ani haniebny najazd zbrojny na Czechosłowację, ani bizantyńskie uroczystości ku czci mumii Lenina, złożonej na Placu Czerwonym. Na miejsce leninowskiego komunizmu PZPR nadejdzie socjalizm prawdziwy, bo humanistyczny i demokratyczny, szanujący godność człowieka i wolę narodu; socjalizm międzynarodowy, gdyż świat dziś stanowi jedną całość i nie stać go na żadne żelazne kurtyny, ale i niepodległościowy, gdyż Polska nie mniej niż inne narody ma do tego prawo i warunki, by rządzić się sama sobą. Taka jest konieczność rozwoju historycznego, takie jest zadanie i zapowiedź przyszłości i taki jest głos święta majowego.
Pozdrawiamy lud pracujący miast i wsi. Pozdrawiamy wszystkich, którzy cierpią pod dyktaturą PZPR, a zwłaszcza pozdrawiamy więźniów politycznych. Szczególnie gorąco pozdrawiamy młodzież pracującą i uczącą się. Jest ona tak samo przyszłością i nadzieją socjalizmu wolnościowego, jak socjalizm wolnościowy jest przyszłością ludzkości i nadzieją naszego narodu.
Niech żyje socjalizm, niech żyje Polska Partia Socjalistyczna, precz z PZPR-em!
Niech żyje wolność, precz z wszelką dyktaturą!
Niech żyje braterstwo ludów, precz z moskiewskim imperializmem!
Niech żyje Polska, prawdziwie wolna i prawdziwie niepodległa, prawdziwie demokratyczna i prawdziwie socjalistyczna!
Adam Ciołkosz
Powyższy tekst jest zapisem wystąpienia w Radiu Wolna Europa, zamieszczonym w książce „Adam Ciołkosz. Polityk – pisarz – historyk socjalizmu”, praca zbiorowa pod redakcją dr. Józefa Żmigrodzkiego, Wydawnictwo Komitetu Uczczenia 70-lecia Urodzin Adama Ciołkosza, Londyn 1972.